Πυκνό μυστήριο καλύπτει μέχρι και σήμερα την ύπαρξη των σκελετών, στο υπόγειο του «Σπιτιού με τα Αγάλματα».
Το πιο ενδιαφέρον μέρος του «Σπιτιού με τα Αγάλματα» στη Χαλκίδα δεν είναι η περίτεχνη σκάλα στο εσωτερικό του ή η ιδιαίτερη στέγη του, αλλά το πάτωμά του. Εκεί είχαν βρεθεί έντεκα σκελετοί το 1994, που μέχρι και σήμερα την ύπαρξή τους περιβάλει πυκνό μυστήριο…
Αντί προλόγου
Το «απόκοσμο» και αριστοκρατικό «Σπίτι με τα Αγάλματα» χτίστηκε το 1891 και ήταν ιδιοκτησίας Δημήτριου Μάλλιου.
Στην κορυφή του υπάρχουν τέσσερα πήλινα αγάλματα, δύο ανδρικά και δύο γυναικεία. Όπως καταλαβαίνετε από αυτά, πήρε το όνομα του. Σήμερα έχει παραχωρηθεί από το Δήμο στο Λύκειο των Ελληνίδων και στην Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών. Το επιβλητικό αυτό νεοκλασικό απαλλοτριώθηκε από το Δήμο Χαλκιδέων στα μέσα της δεκαετίας του 80, επί Δημαρχίας Γιάννη Σπανού. Μια δεκαετία περίπου μετά, κατά τη διάρκεια των εργασιών αναπαλαίωσης του, μια τρομακτική ανακάλυψη έκανε τους εργάτες να μείνουν «αγάλματα»…
Η ανακάλυψη
Στις 18/3/1994, κατά τη διάρκεια της κατασκευής εσωτερικών τοιχίων αντιστήριξης, βρέθηκαν στο υπόγειο του, κάτω από το ξύλινο πάτωμα, 11 ανθρώπινοι σκελετοί.
Τους ανακάλυψαν τυχαία οι εργάτες όταν ξήλωναν το πάτωμα και αμέσως σήμανε συναγερμός στο Δήμο, στην Αστυνομία και στην 23η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει το ανεξήγητο: τι «δουλειά» είχαν σε ένα από τα πιο γνωστά σπίτια της Χαλκίδας ανθρώπινα οστά, όχι από ένα ή δυο αλλά από έντεκα (!) ανθρώπους; Οι φήμες εξαπλώθηκαν στην πόλη καθώς το μυστήριο φούντωνε.
Τα ευρήματα
Μέσα στις τέσσερις επόμενες μέρες, από τη στιγμή που τα οστά πρωτοήρθαν στο φως, η ιστορία άρχισε να περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς ένας από τους σκελετούς βρέθηκε με τα χέρια δεμένα πίσω.
Κοινή ήταν η παραδοχή πως οι άνθρωποι αυτοί είχαν βίαιο θάνατο. Το όλο θέμα έμοιαζε περισσότερο σαν μια πράξη ομαδικής εκτέλεσης! Κάτι που γινόταν όλο και πιο εμφανές, από την προχειρότητα της ταφής και τη βιασύνη αυτών που τους έθαψαν εκεί. Ποιοι ήταν όμως οι θύτες, ποια τα θύματα και πότε έγινε το αποτρόπαιο αυτό έγκλημα; Αν τελικά ήταν έγκλημα…
Η κινητοποίηση των αρμοδίων
Από την πρώτη στιγμή στο σημείο της τραγικής ανακάλυψης έσπευσαν όλες οι αρχές της πόλης.
Το θέμα ήταν αρκετά σοβαρό και απασχόλησε το σύνολο των αρχών της πόλης. Τα οστά συγκεντρώθηκαν και εστάλησαν σε ειδικό εργαστήριο στην Αθήνα με την ελπίδα, οι ιατροδικαστικές εξετάσεις να έδιναν κάποιες απαντήσεις. Εν αναμονή, των εργαστηριακών απαντήσεων, στη Χαλκίδα άρχισαν να διατυπώνονται δύο κυρίως εκδοχές, σχετικά με την προέλευση και την κατάληξη των σκελετών στο πάτωμα του «Σπιτιού με τα Αγάλματα».
Το «Σπίτι με τα Αγάλματα».
Απομεινάρια της κατοχής
Η πρώτη εκδοχή ήθελε οι έντεκα σκελετοί να ανήκουν σε θύματα της Ιταλικής κατοχής, η οποία, πριν η χώρα συνθηκολογήσει, διατηρούσε το φρουραρχείο της στο «Σπίτι με τα Αγάλματα».
Στα υπόγεια του επιταγμένου σπιτιού οι κατακτητές βασάνιζαν και δολοφονούσαν ανθρώπους, τους οποίους θεωρούσαν ύποπτους για ενέργειες εναντίον των στρατευμάτων κατοχής και, όπως καταλαβαίνετε, ανάμεσα τους ήταν και πολλοί Χαλκιδέοι. Δεν μπορούσε όμως να δοθεί εξήγηση για ποιο λόγο επέλεξαν να τους θάψουν στο μέρος όπου τους σκότωσαν, οπότε σύντομα αυτή η εκδοχή εγκαταλείφθηκε.
«Ενθύμια» από την εποχή της Τουρκοκρατίας
Η δεύτερη εκδοχή υποστήριζε, πως οι σκελετοί είναι ακόμα παλαιότεροι και πως η προέλευση τους θα πρέπει να αναζητηθεί στην εποχή της Τουρκοκρατίας.
Σύμφωνα λοιπόν με όσους το υποστήριζαν αυτό, οι σκελετοί προϋπήρχαν στο σημείο όπου χτίστηκε το «Σπίτι με τα Αγάλματα» το 1891, καθώς κοντά στο σημερινό κρηπίδωμα κάποτε υπήρχε Τούρκικο μοναστήρι (τεκές), στο οποίο έθαβαν τους νεκρούς μοναχούς (δερβίσιδες) τους. Το νεκροταφείο βρισκόταν πάνω από το αλλοτινό λιμάνι της Σουβάλας (Σάντα Κλάρα ή Κιάρα επί Ενετοκρατίας). Για την ιστορία, το δεύτερο, μεταγενέστερο Οθωμανικό νεκροταφείο ήταν στη θέση που σήμερα ονομάζουμε «τούρκικα μνήματα» (ανατολικά της Αρεθούσης) το οποίο ισοπεδώθηκε προκειμένου να κατασκευαστεί ο προσφυγικός συνοικισμός που στέγασε μέρος των προσφύγων, ως αποτέλεσμα της Μικρασιατικής καταστροφής το 1922.
Τα επίσημα αποτελέσματα και η κατάληξη της ιστορίας
Τα αποτελέσματα της ιατροδικαστικής εξέτασης που διενεργήθηκε στους σκελετούς, ήρθαν για να διαλύσουν τη φημολογία που είχε αναπτυχθεί γύρω από το ζήτημα.
Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά, οι έντεκα σκελετοί, δεν είχαν ταφεί εξαρχής στο συγκεκριμένο σημείο, αλλά είχαν μεταφερθεί σε αυτό, από κάποιον άλλο άγνωστο σημείο. Ο χώρος, δηλαδή, στον οποίο βρέθηκαν τα οστά, αποτελούσε ένα είδος οστεοφυλάκιου, το οποίο «φιλοξενούσε» τους σκελετούς. Το γιατί έγινε αυτή η μεταφορά παραμένει άγνωστο. Τα οστά ανάγονταν σε κάποια περίοδο της αρχαιότητας χωρίς περισσότερες διευκρινίσεις. Ανάμεσα στους σκελετούς, υπήρχαν και οστά απο μικρά παιδιά. Η ύπαρξη σκελετών παιδιών έδωσε την αφορμή να θεωρηθεί πως είναι πιθανό οι σκελετοί αυτοί να ανάγονται στην εποχή όπου στο Εγριμπόζ (ονομασία της Χαλκίδας κατά την Τουρκοκρατία) είχε πέσει πανούκλα, που σάρωσε την περιοχή και οδήγησε μικρούς και μεγάλους στο θάνατο. Την εποχή εκείνη, οι ομαδικοί τάφοι αποτελούσαν κάτι το συνηθισμένο κατά την περίοδο των επιδημιών.
Η τελική αυτή εκδοχή ενισχύεται από μια σημαντική «λεπτομέρεια»: τα ισλαμικά κοιμητήρια δεν μεταφέρονται, ακόμη κι αν σταματήσει η χρήση τους, καθώς η Ισλαμική θρησκεία απαγορεύει την εκταφή των νεκρών για οποιοδήποτε λόγο. Πως όμως εξηγείται το γεγονός πως οι σκελετοί δεν ήταν θαμμένοι εξαρχής κάτω από το πάτωμα του «Σπιτιού με τα Αγάλματα»; Ποια είναι η λογική εξήγηση στο γιατί ο ένας σκελετός βρέθηκε με τα χέρια δεμένα πισθάγκωνα; Ποτέ δεν πήραμε ικανοποιητικές εξηγήσεις σε αυτά…
Τελικά, τα οστά απομακρύνθηκαν και η ιστορία με τον καιρό πέρασε στη λήθη. Το μυστήριο όμως που περιβάλει αυτή την ιστορία παραμένει μέχρι και σήμερα…