Ποιος ήταν ο Πέτρος Α΄ Καραγεώργεβιτς.

Ο Πέτρος[2] Α’ Καραγεώργεβιτς[3] (Peter Karageorgevich) γεννήθηκε στο Βελιγράδι στις 11 Ιουλίου 1844. Ήταν ο τρίτος γιος του Αλέξανδρου Καραγεώργεβιτς (Alexander Karageorgevich), ηγεμόνα της Σερβίας που εκθρονίστηκε το 1858. Έτσι, πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εξόριστος[4].

Το 1883 παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Ζόρκα (Zorka) του Μαυροβουνίου, με την οποία απέκτησαν πέντε παιδιά. Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα και τη δολοφονία του βασιλιά Αλεξάνδρου Α΄ Ορέντοβιτς το 1903, επανήλθε στη χώρα του μετά από πρόσκληση του κοινοβουλίου και στέφθηκε βασιλιάς της Σερβίας στις 21 Σεπτεμβρίου 1904. Μέσα σε σύντομο διάστημα όρισε νέο Σύνταγμα σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα της εποχής του και εφάρμοσε ευρύ πρόγραμμα φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Έτσι έγινε ιδιαίτερα λαοφιλής τόσο στη Σερβία όσο και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μετά και τους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, που διπλασίασαν σχεδόν τα σύνορα της χώρας του. Στα αρνητικά, επί της ηγεμονίας του τελείωσε η παραδοσιακά καλή γειτνίαση με την Αυστροουγγαρία, καθώς επεδίωξε συμμαχία με τη Ρωσική Αυτοκρατορία και στενότερη συνεργασία με τη Βουλγαρία. Το 1914 ο Πέτρος Α΄, εξαιτίας προβλημάτων υγείας που αντιμετώπισε, μεταβίβασε τα καθήκοντά του στο γιό του και διάδοχο, Αλέξανδρο Α΄ Καραγεώργεβιτς, ο οποίος ανακηρύχθηκε αντιβασιλέας.

Το πρελούδιο ενός εφιάλτη.

Η σπίθα που προκάλεσε τη φωτιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (επίσης γνωστός ως Μεγάλος Πόλεμος) άναψε στις 28 Ιουνίου 1914, όταν δολοφονήθηκε στο Σαράγεβο ο διάδοχος της Αυστρίας, επαρχία τότε της Αυστροουγγαρίας, αρχιδούκας Φερδινάνδος (Franz Ferdinand), από το νεαρό σπουδαστή Γκαβρίλο Πρίντσιπ, οπαδό της πανσλαβικής οργάνωσης Black Hand που τελούσε υπό τη διεύθυνση υψηλά ιστάμενων Σέρβων.

Η Αυστροουγγαρία επέρριψε την ευθύνη για τις δολοφονίες στη Σερβία και της έστειλε τελεσίγραφο πολέμου με ταπεινωτικούς όρους. Στις 25 Ιουλίου 1914 η Σερβία απάντησε πως αποδεχόταν όλους σχεδόν τους όρους. Η πράξη αυτή όμως αγνοήθηκε καθώς οι Αυστριακοί είχαν ήδη λάβει τις αποφάσεις τους: Έχοντας την υποστήριξη της Γερμανίας, στις 28 Ιουλίου 1914 κήρυξαν τον πόλεμο στη Σερβία και βομβάρδισαν το Βελιγράδι. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα ο πόλεμος γενικεύτηκε, χωρίζοντας τον πλανήτη σε δύο κύρια αντιμαχόμενα στρατόπεδα: Της Αντάντ και των Κεντρικών Δυνάμεων[5]. Στις 6 Αυγούστου 1914 η Σερβία κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία. Η καταιγίδα που οδήγησε τον Πέτρο Α΄ να αναζητήσει απάνεμο λιμάνι στη Χαλκίδα είχε πια ξεσπάσει βίαια.

Πως και γιατί ο Πέτρος Α΄ κατέληξε κυνηγημένος στην Ελλάδα.

Στην αρχή του Μεγάλου Πολέμου ο Πέτρος ο Α΄, έχοντας μεταβιβάσει τα καθήκοντα του στο γιό του Αλέξανδρο Α΄, είχε αποσυρθεί και ξεκουραζόταν σε σερβικά ιαματικά λουτρά.

Με την κλιμάκωση όμως των μαχών εμφανίστηκε στις πρώτες γραμμές του πυρός, εμψυχώνοντας τους συμπατριώτες του. Σύντομα δε και παρά τα 71 πλέον χρόνια του έπιασε ξανά όπλο στα χέρια, σερνόμενος στα χαρακώματα και πυροβολώντας τον εχθρό. Η κατάσταση αυτή όπως ήταν φυσικό επιβάρυνε την υγεία του. Όταν οι Κεντρικές Δυνάμεις κατέλαβαν τη Σερβία τον Οκτώβριο του 1915[6], αν και άρρωστος, οδήγησε το στρατό και ένα τεράστιο αριθμό προσφύγων μέσα από τα Αλβανικά βουνά στην Αδριατική θάλασσα. Στην πορεία αυτή πέθαναν 245.000 άνθρωποι. Από το λιμάνι της Αυλώνας, 135.000 Σέρβοι Στρατιώτες, 10,000 απλοί πολίτες και η κυβέρνησή του Πέτρου Α΄ πέρασαν το Φεβρουάριο του 1916 στην Κέρκυρα[7]. Την ίδια περίοδο οι Έλληνες διχάζονταν μέρα με την ημέρα ολοένα και περισσότερο…

Η κατάσταση στην Ελλάδα την περίοδο όπου ο Πέτρος Α΄ έφτασε στη γαλλοκρατούμενη -εκείνη την περίοδο- Κέρκυρα[8].

Εξαιτίας του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου η Ελλάδα χωρίστηκε κυριολεκτικά στα δύο, βιώνοντας έναν άτυπο εμφύλιο, που έμεινε στην ιστορία γνωστός ως Εθνικός Διχασμός.

Αιτία οι διαφορετικές εκτιμήσεις του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου για τη στάση που έπρεπε η χώρα να κρατήσει: Ο πρώτος επιθυμούσε την ουδετερότητα της Ελλάδας, η οποία όμως εμμέσως ωφελούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις. Ο δεύτερος επέμενε στην εμπόλεμη εμπλοκή, καθώς προσδοκούσε οφέλη από τη συμμαχία με την Αντάντ. Το πολιτικό, κοινωνικό και στρατιωτικό αισθητήριο του Βενιζέλου προέβλεπε ορθά πως η πλάστιγγα των μαχών θα έγερνε προς τις δυνάμεις της Αντάντ, οπότε επιθυμούσε διακαώς να βάλει την Ελλάδα στο κάδρο των νικητών. Μετά την έναρξη των επιχειρήσεων στην Καλλίπολη, το Φεβρουάριο του 1915, η νέα άρνηση του βασιλιά να κηρύξει τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις, οδήγησε τον Βενιζέλο σε παραίτηση. Όμως, στις εκλογές που έγιναν το Μάιο του 1915 κέρδισαν πάλι οι Φιλελεύθεροι και ο Βενιζέλος έγινε ξανά πρωθυπουργός. Όταν η Βουλγαρία ετοιμαζόταν να επιτεθεί στη Σερβία, το Σεπτέμβριο του 1915, ο Βενιζέλος επεδίωξε, πάλι ανεπιτυχώς, την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο. Τότε οι δυνάμεις της Αντάντ αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη και ο Βενιζέλος εξωθήθηκε σε νέα παραίτηση. Τα γεγονότα αυτά σήμαναν την αρχή μιας ασταθούς και συγκρουσιακής εποχής. Δημιουργήθηκαν βραχύβιες κυβερνήσεις και στις εκλογές που έγιναν το Δεκέμβριο του 1915 οι Φιλελεύθεροι (το κόμμα του Βενιζέλου) απείχαν. Τον ίδιο καιρό τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας καταστρατηγήθηκαν πανταχόθεν. Οι Γάλλοι κατέλαβαν την Κέρκυρα με στόχο να βοηθήσουν στην αναδιοργάνωση του σερβικού στρατού, περίπου δύο μήνες πριν φτάσουν εκεί τα απομεινάρια του. Λίγους μήνες μετά, γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Μακεδονία. Μέσα σε όλη αυτή την αναταραχή, φτάνει στην Κέρκυρα το Φεβρουάριο του 1916 ο Πετρός Α΄. Για εκείνον και τους συμπατριώτες του η χώρα των Φαιάκων είναι το «Νησί της Σωτηρίας».

Δεύτερο μέρος: Ο βασιλιάς Πέτρος Α΄ στη Χαλκίδα.

Το ασφαλές από τους ανέμους του πολέμου λιμάνι της Κέρκυρας δεν κράτησε για πολύ κοντά του τον Πέτρο Α΄. Γρήγορα αντιλαμβάνεται πως πρέπει να βρίσκεται εγγύτερα στη λήψη των αποφάσεων της ελληνικής πλευράς. Έτσι αποφασίζει να κινηθεί νοτιότερα.

Μετά από μια σύντομη στάση στην Καστέλα του Πειραιά τον Απρίλιο του 1916[9], το Μάιο περνώντας εν πλω από τη Χαλκίδα, επιβαίνοντας με την ακολουθία του σε γαλλικό αντιτορπιλικό και με προορισμό το πιθανότερο την Αιδηψό[10], είδε και θαύμασε την ομορφιά του Κόκκινου Σπιτιού, εκφράζοντας την επιθυμία να φιλοξενηθεί σε αυτό[11]. Στο αρχοντικό τότε έμενε ο Βασίλειος I. Μάλλιος, δικηγόρος και πολιτικός, με την οικογένεια του: Τη σύζυγο του Αικατερίνη και τα τρία, ως τότε, παιδιά τους, τον Ιωάννη, το Νίκο και τον Αντώνη, επτά, τεσσάρων και δύο χρόνων αντίστοιχα. Τις αναμνήσεις της από τους έξι μήνες του 1916 όπου ο βασιλιάς Πέτρος Α΄ φιλοξενήθηκε στο Κόκκινο Σπίτι κατέγραψε τον Ιανουάριο του 1956 η Αικατερίνη (Κάκια) Μάλλιου, λίγα χρόνια πριν αποβιώσει και κατόπιν παράκλησης του γιού της Νίκου. Εκείνος, πήρε το κείμενο, που συντάχθηκε στο «κρεβάτι τού πόνου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το συμπεριέλαβε σε βιβλίο που έγραψε για την οικογένεια του[12]. Παρακάτω ακολουθούν τα κυριότερα αποσπάσματα από το βιογραφικό αυτό σημείωμα. Έχουν παραλειφθεί κάποιες γενικές πληροφορίες, καθώς παρουσιάστηκαν παραπάνω και το κείμενο έχει μεταφερθεί από την καθαρεύουσα στη δημοτική με ελεύθερη απόδοση, για πρώτη φορά, ώστε να είναι ευκολότερη η ανάγνωση του.

H πρόταση

Σύμφωνα με τις αναμνήσεις της Αικατερίνης Μάλλιου: «Ο βασιλιάς Πέτρος καταδιωκόμενος είχε κατεβεί στη Θεσσαλονίκη και για λίγο στη λουτρόπολη της Αιδηψού[13] προτιθέμενος να κατεβεί νοτιότερα όταν μία ημέρα ήρθαν απεσταλμένοι του για να βρουν κατοικία στη Χαλκίδα».

«Επειδή έκριναν ως καταλληλότερο το σπίτι μας, “Το Κόκκινο σπίτι” όπως το ονομάζουν εδώ, έγινε η πρόταση και ο μακαρίτης σύζυγος μου παραχώρησε ευχαρίστως δωρεάν τον πάνω όροφο, όπως ήταν επιπλωμένος και αποτελούμενος από έξι μεγάλα δωμάτια με τα χρειώδη, για να μείνει όσο καιρό ήθελε. Η οικογένεια μας περιορίστηκε στον κάτω όροφο, που είχε την ίδια χωρητικότητα και ένα δωμάτιο επιπλέον. Σημειώνεται πως ο πρώτος όροφος είναι κείμενος της παραλίας και περιβάλλεται από κήπο και μικρό δασύλλιο που καταλήγει στη βόρεια πλευρά σε στενή πέτρινη σκάλα 20 βαθμίδων η οποία κατηφορίζει μέχρι τη θάλασσα όπου βρίσκεται λιθόκτιστη μπανιέρα με ξύλινη μικρή εξέδρα[14].

Έτσι είχαν τα πράγματα όταν μια μέρα ειδοποιηθήκαμε ότι το επόμενο πρωινό στις 11 η ώρα θα κατέφθανε ο βασιλιάς. Την ώρα που είχε οριστεί οι αρχές της πόλης είχαν μεταβεί στην αποβάθρα[15] ο Νομάρχης, ο Δήμαρχος, ο Αρχιεπίσκοπος, το Δικαστικό σώμα κλπ, όλοι με επίσημη  περιβολή περίμεναν να τον υποδεχθούν και είχαν στρωθεί χαλιά μέχρι και τα σκαλιά που ακουμπούσαν στη θάλασσα. Επίσης και η είσοδος και η μαρμάρινη σκάλα της οικίας μας, που βρισκόταν τότε σε άριστη κατάσταση και διακοσμημένη με διάφορα αγάλματα εμπνευσμένα από τη μυθολογία, είχε στρωθεί με χαλιά. Εγώ μαζί με τα αδέλφια του συζύγου μου και μια εξαδέλφης μας (ήδη κ. Δ. Ζηλιώτη) περιμέναμε στον εξώστη της οικίας, παρακολουθώντας με τα κιάλια το πλοίο που είχε φανεί και πλησίαζε στο λιμάνι.

Η άφιξη του Πέτρου Α΄ Καραγεώργεβιτς της Σερβίας στο Κόκκινο Σπίτι.

«Ήταν Μάιος, η ημέρα ήταν ηλιόλουστη και η θάλασσα γαλήνια. Το ελληνικό αντιτορπιλικό που έφερε τον βασιλιά αγκυροβόλησε στο βόρειο λιμάνι της Χαλκίδας και μετά από λίγο ο Πέτρος Α΄ κατέβηκε τη σκάλα του μαζί με την ακολουθία του».

«Η βενζινάκατος που τους παρέλαβε για να τους βγάλει στη στεριά έπλεε με κατεύθυνση προς την αποβάθρα. Το σπίτι μας δέσποζε της περιοχής άλλα η πρόσοψη και η κύρια είσοδος της βρισκόταν στην αντίθετη πλευρά (τη νοτιοδυτική) και δεν φαινόταν. Αντίθετα, φαινόταν πολύ καλά η βόρεια πλευρά με το δασύλλιο, την πέτρινη σκάλα και τη μπανιέρα. Ξαφνικά βλέπουμε τη βενζινάκατο να αλλάζει κατεύθυνση και να στρίβει αριστερά προς εμάς. Τι είχε συμβεί; Ο βασιλιάς πληροφορούμενος πως η κατοικία που φαινόταν ήταν εκείνη στην όποια θα κατέλυε, βλέποντας την μπανιέρα με την εξέδρα και την πέτρινη σκάλα έκρινε καλό να αποβιβασθεί εκεί. Βασιλική διαταγή και τα… Άλλ’ ω της πλάνης! Δεν ήταν πια νέος! Θα ήταν 65 τουλάχιστον χρόνων[16]. Και όπως ήταν ταλαιπωρημένος, καταπονημένος και με ηθικό πεσμένο, θέλοντας να αποφύγει και τις επισημότητες, δεν υπολόγισε τη δυσκολία της ανάβασης στο σπίτι από εκείνη την πλευρά. Ο σύζυγός μου ανησύχησε, καθώς η επιφάνεια της θάλασσας είχε κατέβει αρκετά εξαιτίας της άμπωτης και η μικρή εξέδρα της μπανιέρας βρισκόταν πολύ ψηλότερα, οπότε έσπευσε προς βοήθεια κατευθυνόμενος προς την μπανιέρα, μαζί με τις συζύγους των αδελφών του. Οι κυρίες σταθήκαμε πάνω από την πέτρινη σκάλα και λίγο παραδίπλα και τον υποδεχθήκαμε υποκλινόμενες, ευχόμενες το καλώς όρισες. Αλλά η κόπωση του βασιλιά ήταν μεγάλη. Οι υπασπιστές του που τον υποβάσταζαν το αντιλήφθηκαν αυτό μετά από λίγα βήματα, οπότε ένωσαν τα χέρια τους σε σχήμα καθίσματος, εκείνος κάθισε περνώντας τα χέρια του στους ώμους τους και έτσι προχώρησαν. Μετά από λίγα βήματα άνοιξαν την πρώτη μικρή πόρτα, πίσω από την οποία βρισκόταν πέτρινη σκάλα με λίγα ευτυχώς σκαλοπάτια και σε απόσταση 15 μέτρων άλλη σκάλα που τους οδήγησε επιτέλους στον κήπο προ της οικίας. Πέρασαν βιαστικά την είσοδο και ανέβηκαν γρήγορα τη μαρμάρινη σκάλα κατευθυνόμενοι απευθείας στο δωμάτιο του, μετά από σύσταση του γιατρού που τον παρακολουθούσε, ονόματι Σιμόνοβιτς (Simonovits)»

Οι πρώτες μέρες του βασιλιά στη Χαλκίδα.

«Για πάνω από 15 μέρες ο βασιλιάς παρέμεινε κλινήρης. Ποτέ δεν κάθισε στο βασιλικό τραπέζι, κατά το διάστημα αυτό η θέση του ήταν πάντα κενή».

«Η ακολουθία του αποτελούνταν από τους δύο υπασπιστές του, Θεοδώροβιτς και Τζοκάνοβιτς, τον αυστριακό ιατρό του Σιμόνοβιτς, τον επιμελητή του βασιλικού του οίκου Κουμανούδη και τους υπηρέτες και βοηθούς του μάγειρου και της σερβίδας μαγείρισσας του Κοζάνκας, καθώς τελούσε υπό αυστηρότατη δίαιτα και έτρωγε στο δωμάτιο του, υπό την παρουσία πάντα του ιατρού του». «Εδώ αξίζει να σημειωθεί συνοπτικά η προσωπικότητα του συγκεκριμένου γιατρού ο οποίος, εκτός της μεγάλης επιστημονικής και εγκυκλοπαιδικής του μορφώσεως, διαπνεόταν και από μεγάλα ανθρωπιστικά αισθήματα. Μόλις εγκαταστάθηκε στο σπίτι ζήτησε έλληνα διδάσκαλο για να ασκείται στην καθαρεύουσα, γιατί καλύτερα γνώριζε την αρχαία ελληνική και την ιστορία της Ελλάδος. Επισκεπτόταν πρόθυμα και πάντα δωρεάν όλες τις οικογένειες που ζητούσαν τη συνδρομή του και αυτοβούλως είχε αναλάβει την επίβλεψη και φύλαξη των διαφόρων σκευών και αντικειμένων τα οποία εγώ είχα παραχωρήσει για την εξυπηρέτηση του βασιλιά, ως μαχαιροπήρουνα πολυτελείας κλπ, τα όποια με το κύρος του είχε επιβάλει στην υπηρεσία αμέσως μετά τον καθαρισμό τους από τη χρήση τους να μεταφέρουν στο δωμάτιο του».

Πως περνούσε τις μέρες του στο Κόκκινο Σπίτι ο Πέτρος Α΄.

Συνεχίζοντας την αφήγηση των αναμνήσεων της η Αικατερίνη Μάλλιου αναφέρει: «Ειπώθηκε πως κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του ο βασιλιάς είχε υποστεί ελαφριά καρδιακή προσβολή, απ’ όπου και η κόπωση του».

«Μετά από κάποιες μέρες άρχισε να εμφανίζεται στον εξώστη της οικίας μπροστά στη θάλασσα, περνώντας τον περισσότερο χρόνο της ημέρας του παρακολουθώντας την κίνηση στο λιμάνι. Δεν μπορούσε να ακούσει όμως τα σφυρίγματα των διερχόμενων πλοίων, γιατί είχε χάσει την ακοή του από τις εκρήξεις των τηλεβόλων και των βομβών του πολέμου. Με ενδιαφέρον παρακολουθούσε τις κινήσεις των μικρών μας παιδιών μας στο δασύλλιο, τα οποία μαζεύονταν γύρω από μια μαϊμού που ήταν δεμένη σε ένα πεύκο (δώρο ενός φίλου μας από ταξίδι του στην Αφρική) και παρατηρούσαν τις κινήσεις της που τους έκαναν πάντα εντύπωση, γιατί έτρωγε το ρύζι (πιλάφι) ένα – ένα σπυρί με τα δάχτυλα των χεριών της και καθάριζε τα τζάνερα από τη λεπτή τους φλούδα (που οι άνθρωποι δεν το κάνουν ίσως ποτέ) και το κουκούτσι το έσπαγε με τα δόντια της ή με πέτρα αν τυχαία βρισκόταν κάποια κοντά της και έτρωγε τον πυρήνα. Όταν δε φυσούσε έστω και πνοή ανέμου έπαιρνε ένα κομμάτι λινάτσα που βρισκόταν κοντά της και ανέβαινε στο πεύκο και τυλιγόταν σα γριούλα με τη μούρη μόνο ελεύθερη».

Οι τελευταίες μέρες του βασιλιά στη Χαλκίδα.

«Αργότερα ο βασιλιάς άρχισε τις εκδρομές στα προάστια της Χαλκίδας με μια μοτοσυκλέτα που είχε ψάθινη πολυθρόνα, σχεδόν κάθε μέρα, γύρω στις έξι το πρωί και για περίπου μία ώρα».

«Κατά την διάρκεια της παραμονής του στη Χαλκίδα τον επισκέφθηκαν οι γιοί του Γεώργιος και Αλέξανδρος (ο διάδοχος του θρόνου), η πριγκίπισσα, ο πρωθυπουργός Πάσιτς και διάφορες άλλες προσωπικότητες. Με ευχαρίστηση διαπιστώσαμε πως η παραμονή του στο σπίτι μας βελτίωσε την υγεία του, γιατί μετά από έξι μήνες όπου έφυγε ήταν παχύτερος, ζωηρότερος και ακμαίος. Ζήτησε να μας αποχαιρετήσει λυπημένος, γιατί έφευγε βεβιασμένα. Mας ευχαρίστησε και άφησε ποσό χρημάτων το οποίο ο σύζυγος μου διέθεσε αμέσως για την επισκευή της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Στο σύζυγο μου είχε απονείμει το παράσημο του Αγίου Σάββα και αργότερα, την ημέρα της γιορτής μου Αγίας Αικατερίνης ο ακόλουθος της Σερβικής Πρεσβείας ήρθε από την Αθήνα και μου έφεραν εκ μέρους του Βασιλιά Πέτρου ένα ωραίο κιβώτιο τυλιγμένο με μεταξωτό ύφασμα που είχε μια πολεμική παράσταση ελαιογραφίας στη μέση, που περιείχε γλυκίσματα εξαιρετικής ποιότητας και δεμένα με ταινίες στα χρώματα της Σερβικής Σημαίας».

Γιατί αναχώρησε εσπευσμένα ο Πέτρος Α΄ από τη Χαλκίδα. Το «κίνημα της Εθνικής Αμύνης».

Όπως αναφέρει ο Νίκος Μάλλιος[17]: «ο βασιλιάς παρέμεινε στη Χαλκίδα έξι μήνες μαζί με την ακολουθία του και είχε προοπτική να παραμείνει περισσότερο. Αλλά ενώ ετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο χειμώνα, λαμβάνοντας τα κατάλληλα μέτρα προς αποφυγή του ψύχους, αιφνιδίως αναχώρησε για την Κέρκυρα».

Αιτία της ξαφνικής επιστροφής του στο νησί των Φαιάκων αποτέλεσε η επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα. Όπως κατέγραψε στις αναμνήσεις της η Αικατερίνη (Κάκια) Μάλλιου: «Ή αναχώρηση του ήταν βεβιασμένη κάπως, γιατί τις ημέρες εκείνες είχε εκραγεί το κίνημα των Βενιζέλου, Δαγκλή και Κουντουριώτου, της λεγομένης Τριανδρίας». Ας δούμε λοιπόν συνοπτικά ποια ήταν τα γεγονότα από τον Αύγουστο ως και τον Οκτώβριο του 1916 τα οποία σημάδεψαν την ιστορία της Ελλάδας και επέβαλαν στον Πέτρο Α΄ να φύγει από τη Χαλκίδα: Στις 16 Αυγούστου 1916 ξέσπασε στη Θεσσαλονίκη το «κίνημα της Εθνικής Αμύνης», με την υποστήριξη των δυνάμεων της Αντάντ και βενιζελικών αξιωματικών που επιθυμούσαν την είσοδο της χώρας στον πόλεμο. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατανικώντας τους αρχικούς του δισταγμούς, τελικά τάχθηκε με το κίνημα και στις 26 Σεπτεμβρίου σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση στα Χανιά[18], ανεβαίνοντας στη συνέχεια στη Θεσσαλονίκη. Η συνέχεια ήταν εκρηκτική…

Η κλιμάκωση του Εθνικού Διχασμού επέβαλε στον Πέτρο Α΄ να φύγει από τη Χαλκίδα.

Το φθινόπωρο του 1916 κορυφώθηκε η ιστορική περίοδος που σήμερα είναι γνωστή ως Εθνικός Διχασμός, καθώς η Ελλάδα κόπηκε στα δύο: Από τη μια μεριά το κράτος της Θεσσαλονίκης, που περιλάμβανε τη Μακεδονία, την Κρήτη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Από την άλλη ο Κωνσταντίνος Α΄ και η κυβέρνηση των Αθηνών.

Μετά την άρνηση του βασιλιά να συνεργαστεί, δυνάμεις της Αντάντ αποβίβαζαν 3.000 άνδρες στον Πειραιά και βομβάρδισαν περιοχές γύρω από το στάδιο και κοντά στα ανάκτορα. Παράλληλα ξέσπασαν ένοπλες συγκρούσεις ανάμεσα στους φιλοβασιλικούς και τους βενιζελικούς. Η κλιμάκωση των επεισοδίων οδήγησε στα «Νοεμβριανά» και, λίγο αργότερα, στο ανάθεμα του Ελευθέριου Βενιζέλου από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο, το Δεκέμβριο του 1916 στο Πεδίον του Άρεως.

Όλη αυτή η αναταραχή, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, επηρέασε τις αποφάσεις του Πέτρου Α’ εξαναγκάζοντας τον να φύγει από τη Χαλκίδα τον Οκτώβριο του 1916, καθώς η κατάσταση πρέπει να κρίθηκε επίφοβη για τη σωματική του ακεραιότητα. Κάτι που επιβεβαιώνει η Αικατερίνη Μάλλιου, καθώς αναφέρει στις αναμνήσεις της πως: «Ο βασιλιάς Πέτρος ευρισκόμενος στην περιοχή του βασιλιά Κωνσταντίνου και φοβούμενος, αδίκως όμως, την εχθρική διάθεση του, αναχώρησε, με Γαλλικό αντιτορπιλικό το οποίο ήρθε ένα πρωινό και τον παρέλαβε, με προορισμό την Κέρκυρα».

Μέρος τρίτο: Οι τελευταίες σκέψεις της Αικατερίνης Μάλλιου.

Κλείνοντας τον κύκλο των αναμνήσεων της, η Αικατερίνη Μάλλιου σκόρπισε στον άνεμο της ιστορίας τις τελευταίες της λέξεις: «Αναπολώ τις ημέρες της εποχής εκείνης με αφορμή τις πληροφορίες που μου ζήτησαν τα παιδιά μου για την επίσκεψη αυτή, γιατί τότε ήταν πολύ μικρά, εξ αυτών μάλιστα ο μικρότερος γιός μου δεν είχε ακόμη γεννηθεί».

«Αναπολώ λοιπόν την εποχή εκείνη κατά την οποία τόσοι άνθρωποι υπήρχαν στη ζωή υποστόμενοι τις διάφορες διακυμάνσεις αυτής και ιδιοτροπίες της τύχης και σήμερα δεν υπάρχουν πλέον, έχοντας περιέλθει στην αφάνεια. Ο βασιλιάς Πέτρος αποκαταστάθηκε στο θρόνο του με το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και έζησε ικανοποιημένος τα υπόλοιπα χρόνια του γιατί η προσθήκη και άλλων μικρών κρατών υπό την εξουσία του μεγάλωσε τη χώρα του και έτσι αποζημιώθηκε για τις ταλαιπωρίες και τις συγκινήσεις που υπέστη. Μόλις πέθανε τον διαδέχθηκε ο δευτερότοκος γιός του Αλέξανδρος, ο σώφρων, συμπαθής και ευσταλής εκείνος πρίγκιπας αξιωματικός που τον επισκεπτόταν όταν ήταν εδώ και ο οποίος αργότερα παντρεύτηκε την πριγκίπισσα της Ρουμανίας Μαρία (κόρη του βασιλιά Φερδινάρδου και της Μαρίας) με την οποία απέκτησε τρία αγόρια, εκ’ των οποίων ο πρώτος ήταν ο νεαρός Πέτρος, μετέπειτα έκπτωτος βασιλιάς της Γιουγκοσλαβίας[19]. Αλλά ατυχώς δεν έζησε πολύ, γιατί ως γνωστόν δολοφονήθηκε στη Μασσαλία, όταν πήγαινε στο Παρίσι μαζί με τον Γάλλο Πρωθυπουργό Μπαρτού, που είχε την ίδια τύχη. Ο σύζυγός μου, νέος και εκείνος, πέθανε πριν από 15 χρόνια στις αρχές του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, εγώ δε υπέστησα όλες τις ταλαιπωρίες, συγκινήσεις και ανησυχίες και των δύο πολέμων, όπως και τον εκνευρισμό του ανταρτοπόλεμου γιατί είχα αγόρια, είμαι ήδη ημίπληκτος από τεσσάρων και πλέον ετών, καθηλωμένη στο κρεβάτι μου και έχω απέναντι μου και λατρεύω τον ακατάλυτο και πανίσχυρο Βασιλέα πάντων, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό από τον όποιον αντλώ θάρρος και καρτερία».

Επίλογος.

Μετά τη Χαλκίδα ο βασιλιάς Πέτρος Α΄ έζησε όλη την υπόλοιπη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην Κέρκυρα.

Εκεί, στις 2 Ιουνίου 1917, πληροφορήθηκε πως ο βασιλιάς της Ελλάδος Κωνσταντίνος Α΄ αποσύρθηκε από το θρόνο, κατόπιν τελεσιγράφου των συμμάχων. Ο Ελ. Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση στις 13 Ιουνίου. Δύο ημέρες μετά, στις 15 Ιουνίου 1917, η Ελλάδα κήρυξε τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις. Ένα χρόνο αργότερα, την 11η Νοεμβρίου 1918, η Γερμανία υπογράφει συμφωνία ανακωχής με τους Συμμάχους σ’ ένα βαγόνι στο δάσος της Κομπιέν στη Γαλλία. Ο Μεγάλος Πόλεμος θα λήξει επίσημα με την υπογραφή της Συνθήκης των Βερσαλλιών, στις 28 Ιουνίου 1919. Η εξωτερική πολιτική του Ελ. Βενιζέλου, που από την αρχή του πολέμου είχε βασιστεί και πιστέψει στη νίκη των Συμμάχων και τα οφέλη της Ελλάδας από αυτή, είχε θριαμβεύσει.

Στην πλευρά των νικητών ασφαλώς ήταν και ο Πέτρος Α΄ Καραγεώργεβιτς. Επιβραβεύτηκε γι’ αυτό στεφόμενος βασιλιάς των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων την 1^η Δεκεμβρίου 1918. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1929, αυτή η ένωση κρατών που οραματίστηκε, δίνοντας της το όνομα «Γιουγκοσλαβία», γινόταν ένα ολοκαίνουργιο κράτος. Δεν πρόλαβε όμως να το ζήσει: Πέθανε στις 16 Αυγούστου 1921, σε ηλικία 77 χρόνων, δύο χρόνια μετά την επιστροφή του στο  Βελιγράδι, τον Ιούλιο του 1919. Τάφηκε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου κοντά στην πόλη Τοπόλα της Κεντρικής Σερβίας, περιοχή απ΄ την οποία ο παππούς του και ιδρυτής της δυναστείας, Πέτροβιτς Καραγεώργεβιτς, ξεκίνησε μια μεγάλη εξέγερση κατά των Οθωμανών το 1804.