[ Ποιος διοικούσε την πόλη του Νεγροπόντε ]

Εκείνη την εποχή βάιλος (κατά την εποχή της λατινοκρατίας ο όρος βάιλος ή βαϊούλος ή βαΐλος αντιπροσώπευε το αξίωμα του επιστάτη, ενώ στις αρχές της τουρκοκρατίας τον πρόξενο) της πόλης Νεγροπόντε ήταν ο μεσσέρ Πόλλο Ερίτζο (Paolo Erizzo) και καπετάνιος ο μεσσέρ Ιερόλαμο Κάλμπο και καμερλέγκος [φρούραρχος] ο μεσσέρ Αντρέα Τζάνε.

Ήταν επίσης κι ο μεσσέρ Τζαν Μποντιμιέρο που ήταν καπετάνιος, αλλά λίγο πριν αρχίσει η πολιορκία τον αντικατέστησε ο μεσσέρ Ιερόλαμο όπως είπα πριν κι έτσι δεν μπόρεσε να αναχωρήσει. Επίσης ήταν εκεί ο μεσσέρ Μπερτούτσι Μπάρμπαρο που κάποτε ήταν καπετάνιος αλλά τον είχαν αντικαταστήσει. Στο δρόμο της επιστροφής για τη Βενετία είχε σταματήσει στο Νεγροπόντε και δεν μπόρεσε πια να φύγει.

Καπετάνιος τετρακοσίων φαντάρων ήταν ο Τομμάζο Σκιάβο που μας πρόδωσε, όπως θα σας εξηγήσω πιο κάτω. Στην πόλη μας κατοικούσαν πολλοί πλούσιοι και μεγάλοι έμποροι κι υπήρχε αφθονία σε κάθε είδους τρόφιμα, όπως ψωμιά, κρασί, κρέας, ψάρια και κυνήγι, γιατί ήταν μια πόλη στο απόγειο της δόξας και του πλούτου.

[ H προδοσία του Τομμάζο Σκιάβο ]

Τώρα θα σας διηγηθώ την προδοσία του Τομμάζο Σκιάβο, καπετάνιου του πεζικού.

Ο Τομμάζο ήταν θαρραλέος, αλλά δεν ήταν ο άνθρωπος που χρειαζόταν για την άμυνα του Νεγροπόντε γιατί είχε ορισμένους συγγενείς που ήταν με τους Τούρκους. Αφού βρέθηκε μέσα σε μια τόσο μεγάλη πολιορκία, με μεγάλη ανάπτυξη δυνάμεων από μέρους των Τούρκων, τον κυρίεψε ο φόβος και σκέφτηκε να στείλει μυστικό μήνυμα στους Τούρκους για να σώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του από το θάνατο. Φορέας του μηνύματος ήταν ο λοχίας του Λούκα ντα Κουρτζόλλα, που είχε τον αδελφό του Φραντσέσκο τραυματισμένο στο μπούτι από βόλι. Ο λοχίας λοιπόν το έσκασε μαζί με έναν υπηρέτη του που ονομαζόταν Φραντσέσκο ντα Ραγκούζι.

Ο βάιλος και ο καπετάνιος ειδοποιήθηκαν για τη φυγή του Λούκα και του υπηρέτη του κι έστειλαν αμέσως να συλλάβουν και να αλυσοδέσουν τον αδελφό του Λούκα. Αφού πιάστηκε αιφνιδιαστικά, ο νεαρός Φραντσέσκο αποκάλυψε όλη την προδοσία. Πρώτα ομολόγησε πως ήταν αλήθεια πως ο Τομμάζο Σκιάβο είχε στείλει τον αδελφό του στο Μέγα Τούρκο να του πει πως το βράδυ της Πέμπτης έπρεπε να κάνει μία καινούρια επίθεση. Ο Τομμάζο θα έβρισκε τρόπο να τον βάλει μέσα στην πόλη και έθεσε τον εαυτό του και την οικογένειά του στην υπηρεσία του.

Οι προύχοντες, αφού άκουσαν ό,τι τους είπε ο Φραντσέσκο, τον σκότωσαν στα κρυφά. Κι εκείνη την ημέρα καθώς και την επόμενη δεν έκαναν τίποτα για να μην βάλουν σε υποψίες τον Τομμάζο. Γιατί αυτός θα μπορούσε να πάρει άλλες πρωτοβουλίες, αφού είχε μεγάλη επιρροή στους άντρες του.

Το πρωί της τρίτης μέρας ο βάιλος και ο καπετάνιος κι άλλοι βενετοί ευγενείς και μερικοί πολίτες της πόλης συσκέφτηκαν στη στοά [loggia, δηλ. Διοικητήριο] και όλοι μαζί αποφάσισαν να σκοτώσουν τον Τομμάζο. Έτσι έδωσαν μυστική διαταγή σε δώδεκα ανδρείους να κρυφτούν στη γραμματεία, κοντά στη στοά. Ύστερα έστειλαν να φέρουν τον Τομμάζο, λέγοντάς του πως ήθελαν τη συμβουλή του για ορισμένα θέματα που αφορούσαν τη σωτηρία της πόλης. Αυτός ήρθε με καμιά σαρανταριά συντρόφους του που ήταν πάνοπλοι και με το σπαθί στη ζώνη. Δεν του επιτρεπόταν να έρθει με αυτόν τον τρόπο και με τέτοια συνοδεία, αλλά, επειδή είχε αλλάξει στρατόπεδο, είχαν φανταστεί πως θα ερχόταν προετοιμασμένος γιατί θα υποπτευόταν πως η προδοσία του είχε γίνει γνωστή.

Ήρθε λοιπόν ο Τομμάζο Σκιάβο στη στοά και όλοι σηκώθηκαν όρθιοι, δήθεν να τον τιμήσουν με το χαμόγελο στο πρόσωπο. Έτσι έκαναν πως τον τιμούσαν και τον ρωτούσαν για τις ανδρείες προθέσεις του, σαν να μην ήξεραν τη συμφωνία με τον Τούρκο. Πρώτος ο βάιλος του είπε: «Ω καπετάνιε, καθίστε με την άνεσή σας, γιατί ακόμη ελπίζω να σας δω καπετάνιο του στόλου των πολεμιστών του Αγίου Μάρκου». Έμειναν έτσι να συζητούν για διάφορα θέματα για δύο ώρες. Όταν φάνηκε του βάιλου πως ο Τομμάζο δεν τον υποπτευόταν πια, γύρισε προς τους συντρόφους που είχαν έρθει μαζί του και τους είπε: «Ω γενναίοι άνδρες, κάντε μια βόλτα στην πόλη κι ελέγξτε πόσοι πολεμιστές είναι στις θέσεις τους, για να μην πάθουμε καμιά ζημιά». Στον Τομμάζο είπε: «Πηγαίνετε κι εσείς κι εγώ σας περιμένω εδώ».

Κι αφού έφυγε η συνοδεία του Τομμάζο, ο βάιλος πήρε τον Τομμάζο από το χέρι, σα να ήθελε να του μιλήσει ιδιαιτέρως. Τον έβαλε να καθίσει κι ύστερα πήγαν μαζί στη γραμματεία, όπου ήταν κρυμμένοι οι δώδεκα άνθρωποί του. Τον έβαλε με τις πλάτες προς τη γραμματεία κι αυτοί οι δώδεκα βγήκαν έξω και άρπαξαν αμέσως το Σκιάβο μαζί με τους υπηρέτες του που είχαν μείνει άναυδοι. Τους πήγαν αμέσως πάνω από τη στοά εκεί όπου βασανίζονταν οι εγκληματίες. Μόλις τους το διέταξαν οι ανώτεροι τους σκότωσαν χωρίς δεύτερη λέξη και τους κρέμασαν από το ένα πόδι στη μέση της πλατείας.

Αμέσως ο βάιλος ανέβηκε στο άλογο και, με συνοδεία σάλπιγγας, άρχισε να γυρνάει την πόλη, ενθαρρύνοντας τους πάντες. Γρήγορα οι πολίτες άρχισαν να ανησυχούν, λέγοντας πως πολλοί στρατιώτες είχαν προσχωρήσει στην συμφωνία του Τομμάζο με τους Τούρκους κι έπρεπε το δίχως άλλο να συλληφθούν και να εκτελεστούν. Για να τους καθησυχάσουν οι προύχοντες διέταξαν να ρίξουν στη φυλακή καμιά σαρανταριά, ανάμεσα στους οποίους ήταν κι ο λοχίας Πόλλο ντα Τράνι κι ο Πιέρρο ντάλλα Σιμία κι ο Άντρα Αλμπανέζε ο Καλόγερος. Αυτοί οι τρεις ήταν ξακουστοί γενναίοι, αλλά και οι άλλοι ήταν οι κύριοι υπερασπιστές της πόλης. Οι προύχοντες φώναξαν τον κοντεστάμπιλε [αξιωματικό] Φιόριο ντι Νάρντο και τον έβαλαν επικεφαλής εκείνου που είχε μείνει από το τάγμα του Τομμάζο, κάνοντάς του χίλιες προσφορές.

[ Γενική σύρραξη και δυσφορία των πολιτών ]

Ταυτόχρονα οι Τούρκοι έβαλαν τα δυνατά τους για να καταστρέψουν την πόλη.

Αφού πέρασαν οκτώ ημέρες, την Πέμπτη άρχισε μια άλλη μεγάλη μάχη ιδιαίτερα σκληρή και άγρια. Πέθαναν πολλοί γενναίοι άνδρες αλλά στο τέλος οι χριστιανοί νίκησαν και απέκρουσαν τους Τούρκους. Εξαιτίας της υπόθεσης του Τομμάζο Σκιάβο, οι πολίτες και οι Κρητικοί μισούσαν τους στρατιώτες και τους κατηγορούσαν για τη συμφωνία του Τομμάζο και του Φιόριο ντι Νάρντο, που ανέφερα προηγουμένως.

Βλέποντας πως η πόλη αντιμετώπιζε δυσκολίες και πως οι πολίτες κοιτούσαν με μισό μάτι τον ίδιο και τους συντρόφους του, ο καλός μας Φιόριο, κάνοντας δήθεν πως πηγαίνει να επισκευάσει τα ερείπια, το έσκασε στους Τούρκους. Έτσι οι πολίτες και οι Κρητικοί διαπίστωσαν πως είχαν διαφύγει ήδη τέσσερις στρατιώτες. Ο πρώτος ήταν κάποιος Τζόρτζι Μπελλαφάντε, αλλά κανείς δεν τον πρόσεξε γιατί ήταν κακός άνθρωπος. Ο δεύτερος ήταν ο Λούκα ντα Κουρτζόλλα με έναν υπηρέτη του κι ο τέταρτος ήταν ο Φιόριο ντι Νάρντο. Έτσι οι πολίτες και οι Κρητικοί μαζεύτηκαν και κινήθηκαν εναντίον πολλών άλλων στρατιωτών. Επειδή στην πόλη ισχυρότεροι ήταν οι πολίτες και οι Κρητικοί, οι προύχοντες δεν μπορούσαν να τους αντιμιλήσουν και σχεδόν χωρίς να το θέλουν έκλεισαν στις φυλακές πολλούς άλλους στρατιώτες. Σαν να μην έφτανε, όποτε συναντιόντουσαν στην πόλη, αμέσως έβαζαν χέρι στα όπλα και τραυματίζονταν και σκοτώνονταν σαν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί. Όλα αυτά ήταν εις βάρος μας και εξαιτίας των λαθών μας μας έλειπαν οι άνδρες.

[ Περιμένοντας βοήθεια από τον Νικολό ντα Κανάλε ]

Οι προύχοντες και οι άλλοι ευγενείς ήταν πολύ στενοχωρημένοι γιατί δεν μπορούσαν να διορθώσουν την κατάσταση.

Ήλπιζαν όμως πως θα έρθει βοήθεια από τον Νικολό ντα Κανάλε, καπετάνιο του στόλου του Αγίου Μάρκου, όπως τους είχε υποσχεθεί με αγγελιοφόρους. Ο Μέγας Τούρκος για μεγαλύτερη ασφάλεια μετέφερε και άλλες φούστες στο νησί κι έκανε κι άλλο γεφύρι προς την περιοχή της Αγίας Κλάρας, ένα μίλι περίπου βόρεια της πόλης. Έτσι από εκείνη την πλευρά δεν μπορούσαμε πια να μάθουμε τίποτα για το στόλο μας και είχαμε χάσει κάθε ελπίδα πως δεν θα συμβεί εκείνο που συνέβη. Γι’ αυτό φρόντισαν ορισμένοι Αλβανοί, που γνώριζαν καλά τους Τούρκους. Οι προύχοντες τους έστειλαν με επιστολές προς τον μεσσέρ Νικολό ντα Κανάλε, που ελπίζαμε πως θα μας γλύτωνε από αυτή την πολιορκία. Ο Κανάλε μας ξανάστειλε πίσω τους αγγελιοφόρους μας με επιστολές που μας ενθάρρυναν και μας έδιναν ελπίδες πως γρήγορα θα ερχόταν βοήθεια. Τα κανόνια του εχθρού όμως έκαναν μεγάλες ζημιές στην πόλη και δεν περνούσε μέρα χωρίς πολλούς νεκρούς και τραυματίες ανάμεσα στους χριστιανούς.

Στις 10 Ιουλίου, ημέρα Τρίτη, έφτασε ο μεσσέρ Νικολό ντα Κανάλε με το στόλο κι αγκυροβόλησε ενάμισυ μίλι περίπου από τη γέφυρα.

[ Ο Μέγας Τούρκος ενθαρρύνει τη στρατιά του ]

Όταν αντίκρισε το χριστιανικό στόλο ο Μέγας Τούρκος φοβήθηκε και θέλησε να σηκώσει το στρατόπεδο και να φύγει.

Ο καπετάνιος του στόλου του Τούρκου Μαχμούτ πασάς τον συμβούλεψε αντίθετα να παραμείνει, αναλαμβάνοντας να του παραδώσει το Νεγροπόντε. Έτσι ο ίδιος μαζί με το Μέγα Τούρκο ανέβηκαν στα άλογά τους κι όλη την ημέρα γύριζαν στο στρατόπεδο από σκηνή σε σκηνή, ενθαρρύνοντας τους ιππότες. Τους έλεγαν πως δεν έπρεπε να υποστούν τέτοιο αίσχος, να εγκαταλείψουν δηλαδή την επιχείρηση αυτή. Τους έλεγαν επίσης πως ο Μέγας Τούρκος ήθελε για τον εαυτό του μόνο τα τείχη της πόλης ενώ όλα τα άλλα. οι περιουσίες, τα χρυσαφικά, τα ασημικά και οι σκλάβοι θα ήταν όποιου τα έπαιρνε. Δόθηκε έτσι διαταγή την επόμενη μέρα Τετάρτη 12 του μηνός να είναι πανέτοιμοι γιατί το ίδιο βράδυ θα έπρεπε να βρίσκονται στα προωθημένα καλύμματα μπροστά στα τείχη της πόλης για να δώσουν την τρίτη μάχη. Όλοι οι άνδρες του υποσχέθηκαν πως θα εκτελούσαν πιστά τις διαταγές.

[ Περιμένοντας βοήθεια ]

Στην πόλη είχαν μείνει ελάχιστοι γιατί οι περισσότεροι γενναίοι άνδρες είχαν σκοτωθεί ή τραυματιστεί στις δύο πρώτες μάχες.

Γι’αυτό ήταν όλοι απαισιόδοξοι, διότι βλέπαμε πως δεν ήμασταν αρκετοί για να υπερασπίσουμε την ερημωμένη πόλη. Το εχθρικό πυροβολικό είχε καταστρέψει τα πάντα και μόνο ορισμένα μέρη ήταν ασφαλή. Ελπίζαμε όμως στη βοήθεια του στόλου μας και κάναμε σήματα που έδειχναν την αδυναμία μας, για να έρθει βοήθεια πριν οι Τούρκοι αρχίσουν τη μάχη. Τα σήματα ήταν τα εξής: ανάψαμε δάδες κι ύστερα τις σβήσαμε, σηκώσαμε τη σημαία του Αγίου Μάρκου και ύστερα τη ρίξαμε χάμω. Αφού όμως είδαμε πως παρόλα τα σήματά μας αυτά ο στόλος δε σήκωνε τις άγκυρες, στο τέλος φτιάξαμε έναν εσταυρωμένο μεγάλο όσο κι ένας άνθρωπος και τον κουβαλήσαμε στα τείχη της πόλης, προς το μέρος που φαινόταν από το στόλο, για να μας λυπηθούν λιγάκι οι κυβερνήτες του στόλου, που μπορούσαν να μας δουν πολύ καλά.

Ο μεσσέρ Νικολό ντα Κανάλε και οι άλλοι του στόλου μπορούσαν κάλλιστα να σκεφτούν πως εκείνα τα σήματα σήμαιναν πως η πόλη είχε φτάσει στο αμήν και κινδύνευε να χαθεί. Κι ούτε υπήρχε τίποτα που τον εμπόδιζε να μας βοηθήσει, γιατί ο άνεμος ήταν ευνοϊκός κι οι άνδρες του ήταν ανδρείοι κι ήθελαν να πολεμήσουν γιατί είχαν στην πόλη γυναίκες, παιδιά και συγγενείς. Παρακαλούσαν τους κυβερνήτες να τους δώσουν ένα πλοίο γιατί είχαν αρκετή καρδιά να χαλάσουν τη γέφυρα και να βοηθήσουν την πόλη. Πολλά πλοία ήταν πανέτοιμα και χάρις στον άνεμο, σε θέση να σπάσουν όχι μόνο τη γέφυρα, αλλά οτιδήποτε έβρισκαν στο δρόμο τους. Στο τέλος τους παραχώρησαν ένα πλοίο. Άνοιξαν πανιά και ετοιμάστηκαν να εισβάλουν, όταν τους διέταξαν με κανονιοβολισμούς να κατεβάσουν τα πανιά και να μείνουν εκεί χάνοντας χρόνο. Αφού στην πόλη είδαμε πως ο στόλος συμπεριφερόταν τόσο διστακτικά, τότε στις ψυχές μας κυριάρχησε η αμφιβολία και δεν ελπίζαμε πια. Από την πόλη βλέπαμε τους Τούρκους με τα λάβαρα να πλησιάζουν βιαστικά σε εκείνα τα μέρη του τείχους που είχαν καταστραφεί. Κι επιτάχυναν το βήμα όταν είδαν τι συνέβαινε με το στόλο, γιατί και οι Τούρκοι ήξεραν πως θα του ήταν εύκολο να βοηθήσει την πόλη. Γι’ αυτό δεν ήθελαν να παρατείνουν την επίθεση ως το βράδυ της Πέμπτης, για να αποφύγουν, σύμφωνα με τις συνήθειές τους, να δώσουν μάχη την επόμενη ημέρα που ήταν Παρασκευή.

[ Η έφοδος των Τούρκων ]

Το βράδυ της Τετάρτης, τέσσερις ώρες περίπου πριν ξημερώσει η Πέμπτη 12 Ιουλίου, οι Τούρκοι έκαναν έφοδο στην πόλη κι άρχισαν μια μάχη πολύ πιο σκληρή από τις προηγούμενες δύο, που κράτησε μέχρι τις 5 το απόγευμα.

Εναντίον της πόλης όρμησε ένας μεγάλος αριθμός από εκείνους τους άθλιους. Ήταν τόσοι που, ακόμη κι αν δεν αμύνονταν, οι χριστιανοί θα ήταν κατάκοποι πριν ακόμη εξοντώσουν τους μισούς. Στη μάχη συμμετείχε και ένα μέρος του τουρκικού στόλου που μπήκε με την πλώρη στο λιμάνι και κατευθύνθηκε δίνοντας σκληρή μάχη προς την πόλη. Έτσι όλη η πόλη βρέθηκε κυκλωμένη από άγριους και αιμοσταγείς πολεμιστές. Οι περισσότεροι χριστιανοί είχαν σκοτωθεί και λαβωθεί κι οι Τούρκοι ήταν τόσοι που όσο περισσότεροι σκοτώνονταν, άλλοι τόσοι προστίθονταν. Κι όσο παρατεινόταν η μάχη άλλο τόσο οι χριστιανοί έδειχναν να μην αντέχουν πλέον εξαιτίας των πολλών απωλειών τους. Πρώτο έσπασε το μέτωπο στο Βούρκο κι οι Τούρκοι εισέβαλαν στην πόλη τρέχοντας και ουρλιάζοντας σαν δαίμονες.

Οι χριστιανοί ζητούσαν βοήθεια και οι παγανιστές φωνάζοντας τους επιτίθονταν χωρίς να ξεχωρίζουν ανάμεσα στους μεγάλους και στους μικρούς, τους άνδρες και τις γυναίκες, αλλά τους έσφαζαν όλους αδιάκριτα. Άρπαζαν τα μωρά από την αγκαλιά της μητέρας τους και τα πετούσαν κάτω από τα τείχη και ύστερα έσφαζαν και τη μητέρα. Τόσο αιμοβόροι ήταν εκείνοι οι παγανιστές. Με τον ίδιο τρόπο έτρεχαν στις γειτονιές και έσφαζαν ανελέητα όποιον έβρισκαν μπροστά τους, μέχρις ότου κατέλαβαν όλη την πόλη εκτός από το κάστρο (στο μέσο του Ευρίπου).

[ Πώς λεηλατήθηκε το Νεγροπόντε ]

Ύστερα άρχισαν να μπαίνουν στα σπίτια και να πιάνουν αιχμαλώτους.

Έδεναν μαζί τον άνδρα με τη γυναίκα του, τον πατέρα με τη μητέρα και με τα παιδιά, άνδρες και γυναίκες μαζί, όλοι δεμένοι από το λαιμό και με τα χέρια πισθάγκωνα. Ύστερα φορτώνονταν τα καλύτερα αντικείμενα που έβρισκαν και τα έβαζαν μαζί με τους μικρούς και μεγάλους αιχμαλώτους τους, που ήταν δεμένοι μεταξύ τους από το λαιμό. Και πίσω τους έσπρωχναν κι άλλους σα να ήταν ένα κοπάδι με ζώα. Έβλεπες πτώματα παντού και προπαντός εκεί που οι χριστιανοί είχαν αντισταθεί με το μεγαλύτερο σθένος. Έτρεχε συνεχώς αίμα από παντού, σαν να είχαν ανοίξει οι βρύσες. Σε ορισμένα μέρη δεν μπορούσες να περάσεις γιατί τα πτώματα είχαν συσσωρευτεί το ένα πάνω στο άλλο σχηματίζοντας κάτι σαν βουναλάκια. Πολλοί χριστιανοί έτρεχαν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν για να μπουν στο κάστρο, αλλά ήταν τόσοι που βάρυναν επάνω στην κινητή γέφυρα και στο τέλος έσπασαν τις αλυσίδες που τη στήριζαν. Πολλοί έπεσαν στη θάλασσα και πνίγηκαν κι άλλοι αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους.

Μετά το μεσημέρι το κάστρο παραδόθηκε κλείνοντας μια συμφωνία που δεν έγινε σεβαστή. Έτσι οι υπερασπιστές του και οι περιουσίες τους είχαν την ίδια μεταχείριση με εκείνους που αιχμαλωτίστηκαν στην πόλη. Με αυτόν τον τρόπο λεηλατήθηκε η δύστυχη πόλη Νεγροπόντε.

[ Οι πιο σημαντικοί νεκροί και τραυματίες ]

Στην καταστροφή αυτή σκοτώθηκαν κι αιχμαλωτίστηκαν πολλοί γενναίοι κι ευγενέστατοι άνδρες.

Ο πρώτος ήταν ο μεσσέρ Πάολο Ερίτζο, βάιλος της πόλης, που σκοτώθηκε στην πρώτη ορμητική επίθεση, ενώ υπεράσπιζε το Βούρκο. Ύστερα ο μεσσέρ Ιερόλαμο Κάλμπο, καπετάνιος της πόλης, που σκοτώθηκε στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου ενώ υπεράσπιζε τη διπλανή πλατεία. Ο καμερλέγκος μεσσέρ Αντρέα Τζάνε σκοτώθηκε στην εκκλησία του Αγίου Σεβαστιανού, ο μεσσέρ Ζουάν Μποντιμιέρο που διοικούσε το ναό τραυματίστηκε εκεί κι αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, ο μεσσέρ Μπερτούτσι Μπάρμπαρο σκοτώθηκε στο σπίτι του κι αιχμαλωτίστηκε η γυναίκα του και η οικογένειά του. Επίσης σκοτώθηκαν πολλοί ευγενείς, πολίτες και έμποροι, ανάμεσα στους οποίους ο αδερφός μου Φραντσέσκο, που σκοτώθηκε στο Βούρκο.

Στις 13 Ιουλίου ο Μέγας Τούρκος έδωσε σε όλο το στρατόπεδο διαταγή να παρατάξουν όλους τους αιχμαλώτους που είχαν γένια. Υπάκουσαν αμέσως και του έφεραν περίπου οκτακόσιους. Αφού τους έδεσαν τα χέρια, τους έβαλαν να γονατίσουν κυκλικά και ο ίδιος διέταξε να κόψουν το κεφάλι σε όλους. Οι γυναίκες, οι κοπέλες και τα αγόρια που δεν είχαν κλείσει τα δεκαοκτώ πουλήθηκαν, χαρίστηκαν ή ανταλλάχτηκαν σύμφωνα με τη θέληση εκείνων που τους είχαν αιχμαλωτίσει. Εγώ ο Τζοβάν Μαρία Αντζολέλλο παραδόθηκα ως σκλάβος στο Μέγα Τούρκο.

[ Μετά την άλωση του Νεγροπόντε ]

Στις τρεις μέρες που ακολούθησαν την άλωση έψαχναν κι έσκαβαν παντού μέσα στην πόλη για να βρουν κρυμμένους ανθρώπους και θησαυρούς και πράγματι ανακάλυψαν πολλούς και από τους δύο.

Στις 16 Ιουλίου ο Μέγας Τούρκος διέταξε να καθαρίσουν την πόλη, να ρίξουν τα πτώματα στη θάλασσα, να επιδιορθώσουν τα χαντάκια και τα τείχη και τον υπάκουσαν σε όλα. Μετά διόρισε κυβερνήτη της πόλης έναν καπετάνιο που ονομαζόταν Ισκιεντερμπέγκ [Ισκεντέρ μπέης] και του έδωσε αρκετή φρουρά για να την κρατήσει κάτω από τον έλεγχό του.

Στις 26 Ιουλίου ο στόλος του Μεγάλου Τούρκου αναχώρησε φορτωμένος με σκλάβους και κάθε είδους θησαυρούς. Στις 28 του μηνός ο Μέγας Τούρκος σήκωσε και το στρατόπεδο.

Κατακλείδα

Το καλοκαίρι του 1470, αμέσως μετά την άλωση της Χαλκίδας, ο Τζοβάν Μαρία Αντζολέλλο, έχοντας χάσει τον αδερφό του στη μάχη στις 2 Ιουλίου, πέφτει στα χέρια των Τούρκων.

Εκείνοι τον πήραν μαζί τους σαν σκλάβο, γιατί ανήκε στις τάξεις των «νεων», ήταν δηλαδή ακόμα ανήλικος. Στη συνέχεια ακολούθησε την νικηφόρα πορεία του Μωάμεθ Β στην Ελλάδα φτάνοντας στη Θράκη και αργότερα το 1472 στην Κωνσταντινούπολη, όπου πέρασε στις υπηρεσίες του Μουσταφά Τσελεμπί, δευτερότοκου γιού του Σουλτάνου, βασιλιά της Ανατολίας, ο οποίος, ως υπεύθυνος των στρατιωτικών δυνάμεων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ασχολείται με την καταπολέμηση του Ουζουν Χασαν, σύμμαχο της Γαληνοτάτης (Βενετίας). Το 1474 και αφού ο Μουσταφά δεν υπάρχει πια εν ζωή περνάει στις υπηρεσίες του Μεγάλου Σουλτάνου ο οποίος τον διορίζει υπεύθυνο του θησαυροφυλακίου του παλατιού, κάτι που του επιτρέπει να βρίσκετε πολύ κοντά στον Μωάμεθ και να γνωρίζει από πρώτο χέρι όλες τις αλλαγές που πραγματοποιεί και τους αυστηρότατους κανόνες που επιβάλει κατά τη διάρκεια της εξουσίας του. Ουσιαστικά ήταν εκείνος που έκανε γνωστή στο δυτικό κόσμο την οργανωτική δομή της οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά και τις βιαιότητες αυτής. Βιαιότητες εντός και εκτός της αυτοκρατορίας που έσπειραν τον τρόμο στην Ευρώπη.