25-6-1470: Το τελεσίγραφο του Μωάμεθ, οι προσβολές των πολιορκημένων και η πρώτη μεγάλη έφοδος των Τούρκων.
Πρώτο μέρος: Το ιστορικό πλαίσιο της άλωσης του Νεγροπόντε από τον Μωάμεθ τον Β΄. Τα ταραγμένα χρόνια της Φραγκικής και Ενετικής κυριαρχίας στην Εύβοια, από το 1204 έως το 1458 και τις παραμονές της πολιορκίας.
Δεύτερο μέρος: Ο Μωάμεθ ο Β’ περιδιαβαίνει ειρηνικά το Νεγροπόντε επιθεωρώντας το. Οι παραμονές της πολιορκίας από το 1458 έως και το Μάιο του 1470.
Τρίτο μέρος: 3-6-1470: Η Τουρκική αρμάδα ξεκινά από την Καλλίπολη το ταξίδι της για το Νεγροπόντε. Η καταστροφική πορεία του διπλάσιου σε αριθμό στόλου -από την αντίστοιχη πολιορκία της Κωνστ/νούπολης- μέχρι να φτάσει στην Ευβοϊκή καστροπολιτεία.
Τέταρτο μέρος: (15/6/1470 – Η Τούρκικη αρμάδα έξω από τα τείχη του Ευρίπου. Οι προετοιμασίες της πρώτης μέρας. Η κατάσταση των Ενετών πίσω από τα τείχη. Πόσοι και ποιοι ήταν οι γενναίοι υπερασπιστές του Νεγροπόντε).
Πέμπτο μέρος: (16 και 17/6/1470: H δεύτερη και η τρίτη μέρα της πολιορκίας. Οι πρώτοι νεκροί στις μικρές αψιμαχίες των αντιμαχόμενων στρατοπέδων, πριν τις μεγάλες εφόδους του Σουλτάνου.).
Έκτο μέρος: (18/6/1470: Ο Μωάμεθ ο Β’ φτάνει στη Χαλκίδα. Η υπεροπλία των Τούρκων, ο αριθμός των πολιορκούμενων και τα αντίστοιχα νούμερα της Κων/νούπολης. Οι πρώτες κινήσεις του στρατού του και πως δημιούργησε την πρώτη θαλάσσια ζεύξη στο σημείο όπου σήμερα είναι η «υψηλή» γέφυρα της Χαλκίδας.).
Έβδομο μέρος: (19-6-1470: Η διάταξη του Τουρκικού Στρατού και η δύναμη πυρός του. Δείτε τους χάρτες. Που στρατοπέδευσε ο Σουλτάνος και που οι γυναίκες του. Τι κουβαλούσαν μαζί τους.).
Ιστορικές πηγές:
«Δύο Βενετσιάνικα χρονικά για την Άλωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους στα 1470», Γ. Γκίκα, τόμος ΣΤ΄, Αθήνα, Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών, 1959.
«Η Άλωσης της Χαλκίδος από τον Μωάμεθ τον Β’ (το έτος 1470)», Παναγιώτου Δ. Μαστροδημήτρη, Κατά τον Βαρβερινόν Ελληνικόν Κώδικα του ΙΣΤ΄ αιώνα.
«Τζοβάν Μαρία Αντζολέλλο: ένας Ενετός του 15ου αιώνα στην Αυλή του μεγάλου Τούρκου», μετάφραση Δημήτρης Δεληολάνης, Εκδόσεις Στοχαστής, 1998.
«Πόλεμος και Αγιότητα: Η πτώση της Εύβοιας στους Οθωμανούς το 1470 & Αγίες στη Βενετία», διάλεξη στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη του Reinhold Mueller (Πανεπιστήμιο Βενετίας), μετάφραση Μαρία Σμάλη.
«Η πολιορκία και το πάρσιμο της Χαλκίδας από τον σουλτάν Μεμέτη στα 1470», Φώτης Κόντογλου.
«Τα “Ευβοϊκά” του Εβλια Τσελεμπή», Γ. I. Φουσαρά, ΕΕΣ.
Wikipedia
Πηγές – Χρονικά:
Giacomo Rizzardo, γραμματικός του πλοιάρχου Λορέντσο Κονταρίνι.
Καλόγερου Jocopo από την Castellana.
Τζοβάν Μαρία Αντζολέλλο.
Ανώνυμου περιηγητή.
«Να φάει κρέας γουρουνιού και να έρθει!»
Την ενδεκάτη μέρα της πολιορκίας, στις 25 Ιουλίου 1470, ο Μωάμεθ Β΄ κάλεσε το στρατιωτικό του επιτελείο σε ειδικό συμβούλιο.
Σε αυτό, φώναξε και τον Ντομένικο Ντεμουνέσι (ή Ντεμουνέξι). Έναν Βενετό που είχε οδηγήσει 66 ιστιοφόρα στις 7-3-1470 στην Stalimene (Λήμνο), στην πολιορκία του Κόκκινου(πύργος και λιμάνι του νησιού), αλλά στη συνέχεια αυτομόλησε μαζί με τούς στρατιώτες του, στην Καλλίπολη της Αν. Θράκης. Για αυτόν τον άνδρα ο Πορθητής προόριζε έναν ιδιαίτερο ρόλο: αυτόν του διαμεσολαβητή, ώστε να παραδώσει το τελεσίγραφό του στους πολιορκημένους του Νεγροπόντε. Μόλις πήρε το μήνυμα από το Σουλτάνο ο Ντεμουνέσι έφυγε γρήγορα από τη σκηνή του Μεγάλου Τούρκου και κατευθύνθηκε προς τα τείχη. Βλέποντας οι φρουροί την αντιπροσωπεία με τα λάβαρα του Μωάμεθ Β΄ να πλησιάζει, ειδοποίησαν τον Βάϊλο (επίτροπο, διοικητή) του Νεγροπόντε Πάολο Ερίτζο (Paulo Erizzo) ο οποίος έτρεξε στις επάλξεις. Τον διάλογο που ακολούθησε, διέσωσε ο Rizzardo στο χρονικό του:
– «Φωνάξτε τον μπαΐλο σας πού θέλουμε να του μιλήσουμε από μέρους του Κυρίου μας», φώναξε με τρανταχτή φωνή ο Ντεμουνέσι, κάτω από τα τείχη.
– «Τι ζητάτε από το μπαΐλο μας; Μπορείτε να πείτε σε μένα ό,τι θέλετε γιατί αυτήν την εντολή έχω από τον ίδιο» απάντησε από ψηλά ένας απλός στρατιώτης με το όνομα Φιόριο, κατά διαταγή του Βαΐλου του πού στεκόταν ήδη δίπλα του, χωρίς να φαίνεται στην Τούρκικη κουστωδία.
– «Έχουμε διαταγή από τον Κύριό μας να μιλήσουμε στον ίδιο τον μπαΐλο», αποκρίθηκε στα Ιταλικά ο Ντεμουνέσι.
– «Αν εσύ θέλεις να πεις τίποτα, πες το σε μένα γιατί ο μπαΐλος δεν είναι δυνατόν να’ ρθει εδώ» συνέχισε να τον περιπαίζει ο Φιόριο.
Ο Ντεμουνέσι κατάλαβε τότε πως δεν είχε νόημα να επιμένει και απάντησε: «Πηγαίνετε να του πείτε από μέρους του Κυρίου μας ότι πρέπει να παραδώσει την πόλη γιατί είναι αποφασισμένος να μη φύγει απ’ εδώ αν δεν την κυριέψει. Σάς δίνει την υπόσχεση να μη δυσαρεστήσει κανένα πρόσωπο σ’ οποιαδήποτε κοινωνική τάξη κι’ αν ανήκει και να σάς απαλλάξει για δέκα χρόνια από κάθε επιβάρυνση. Στους ευγενείς πού έχουνε μια βίλλα υπόσχεται να δώσει δύο. Στον μεγαλοπρεπή μπαΐλο σας και τον αρχηγό σας θα τούς κάνει αφέντες αν θελήσουνε να παραμείνουν εδώ κι’ αν όχι θα τούς δώσει μεγάλη θέση στην Κωνσταντινούπολη γιατί ξέρει πολύ καλά πώς δεν θα μπορέσουν ποτέ ξανά να πάνε στη Βενετία».
Η απάντηση δεν άργησε να ακουστεί, πάλι από το στόμα του Φιόριο, με την άδεια ασφαλώς του Ερίτζο: «Πες στον κύριό σου να πάει να πνιγεί και πώς η κυρίαρχη Βενετία απόκτησε τούτη τη γη για τον εαυτό της. Και τράβα πες του πώς σε δέκα ή δώδεκα ημέρες θα ξέρει αν θα την κρατήσει για λογαριασμό της ή θα την παραδώσει στον κύριό σας. Γιατί, ελπίζουμε στο Θεό πώς θα σάς καταστρέψουμε το στρατό και θα σάς σκίσουμε τις σημαίες και τότε δεν θα ξέρετε που να κρυφτείτε. Με τόση ντροπή θα φύγετε απ’ εδώ».
Μόλις ακούστηκαν αυτά, πήραν θάρρος οι υπόλοιποι που βρίσκονταν εκείνη την ώρα στα τείχη και ξεκίνησαν τις προσβολές και τις φοβέρες προς τον προδότη Βενετό και τη συνοδεία του. Ένας μάλιστα ακούστηκε να λέει χαρακτηριστικά: «Τράβα πες στον κύριό σου να πάει να φάει κρέας γουρουνιού και μετά να έρθει να συναντηθούμε στην τάφρο για να δει αν του κρατάνε τα κότσια να καταλάβει τούτη τη γη».
14.000 νεκρούς μέτρησε στην πρώτη μεγάλη του έφοδο ο Μωάμεθ Β΄.
Η πρώτη μεγάλη μάχη.
Ο Ντεμουνέσι αμέσως μετά το περιστατικό γύρισε στη σκηνή του Πορθητή και εξιστόρησε στον κύριό του όσα συνέβησαν, την υβριστική συμπεριφορά των πολιορκημένων και φυσικά την απόρριψη του τελεσιγράφου του.
Μόλις άκουσε τι απάντησαν οι πολιορκημένοι ο Μώαμεθ Β΄ έγινε έξαλλος και ορκίστηκε να πάρει εκδίκηση μόλις έπαιρνε το Κάστρο. Μέσα στην οργή του υποσχέθηκε στο Θεό πως κανείς Ρωμαίος δε θα έβγαινε ζωντανός από την πολιτεία μόλις έμπαινε σε αυτήν. Με πόνο και αίμα, θα ξέπλενε τις προσβολές που απηύθυναν οι αλλόθρησκοι στον ίδιο και το στράτευμά του, ώστε όλοι να θυμούνται πως τιμωρούνται παρόμοιες απαράδεκτες για τον Πορθητή, συμπεριφορές.
Αμέσως μετά, έκανε τις τελευταίες διορθωτικές μετακινήσεις στις πυροβολαρχίες του (βλ. μέρος 6ο) και μόλις αυτές ολοκληρώθηκαν έδωσε διαταγές να λάβουν θέσεις εφόδου τα στρατεύματά του. Για την πρώτη αυτή μεγάλη έφοδο του Οθωμανικού στρατεύματος δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες ώστε να σας την περιγράψουμε. Γνωρίζουμε μόνο πως κατά τη διάρκειά της οι Τούρκοι επιχείρησαν για πρώτη φορά να παραγεμίσουν την γεμάτη νερό –εκείνη την περίοδο- τάφρο με ξερά κλαδιά στην περιοχή της Πύλης του Πατριαρχείου (σημερινή περιοχή ανατολικά της σχολής Πεζικού), αλλά οι Βενετοί γρήγορα κατάφεραν να τους βάλουν φωτιά, κατακαίοντάς τα. Μετά από αυτήν την τακτική νίκη των πολιορκημένων, οι Οθωμανοί σάλπισαν οπισθοχώρηση, ενώ το πυροβολικό των Ενετών τους σφυροκοπούσε από τα τείχη. Στην πρώτη αυτή μεγάλη μάχη της πολιορκίας ο Μωάμεθ Β΄ υπέστη βαριές απώλειες οι οποίες σύμφωνα με τις πηγές ανήλθαν σε 14.000 περίπου νεκρούς, κάτι που όπως ήταν αναμενόμενο τον εξόργισε ακόμη περισσότερο…
Διαβάστε εδώ το ένατο μέρος του αφιερώματος στην Άλωση της Χαλκίδας.