Η Εύβοια γέννησε τον Μακρή, τη Μπέλου, τον Παπανικολάου, τον Σκαλκώτα. Σήμερα, ποια είναι τα «παιδιά» της που όταν μιλάμε για αυτά ψηλώνουμε δέκα πόντους;
(Το editorial δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο τεύχος 4 του περιοδικού Square, τον Οκτώβριο του 2004)
Zητούνται ήρωες. Άτομα που μπορούν να μας κάνουν υπερήφανους, να αισθανθούμε πως είναι δικά μας, ώστε να κλέψουμε και εμείς λίγη από τη δόξα τους. Η Χαλκίδα ζητά τους ήρωές της. Η αγγελία έχει δημοσιευθεί με μεγάλα γράμματα, η πόλη το φωνάζει καθημερινά όπου βρεθεί και όπου σταθεί. Αν η πόλη ήταν εταιρεία, τα τηλέφωνα στα γραφεία της θα χτυπούσαν διαρκώς από υποψήφιους για μια θέση στην αιωνιότητα.
Αλλά αληθινοί ήρωες δεν υπάρχουν πια, ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Αφορμή για την παραπάνω σκέψη αποτέλεσε η έκθεση – αφιέρωμα στην Ειρήνη Αϊνδιλή το καλοκαίρι που μας πέρασε, εν’ όψη των Ολυμπιακών αγώνων. Ήταν κοινό μυστικό, το άκουγα παντού να το σχολιάζουν, κανένας όμως δεν το φώναξε, γιατί έγινε μια τέτοια έκθεση σε μια νέα κοπέλα επειδή, κάποια στιγμή, κρέμασε τη δόξα στο λαιμό της. Για μια στιγμή. Ως γνωστόν, εύκολα φτάνεις στην επιτυχία, δύσκολα όμως τη διατηρείς. Η διάρκεια κρίνει το αποτέλεσμα.
Η κατάσταση στη Χαλκίδα μου θυμίζει τον Ελληνικό κινηματογράφο: Ένδοξο παρελθόν, θολό παρόν, αβέβαιο μέλλον. Κάποιοι, κάποτε, κατηγόρησαν τον Δανιαλίδη πως αντιγράφει το Hollywood. Το αντέγραψε καλά όμως. Διαφορετικά, δεν θα καθόμασταν Σάββατο βράδυ να δούμε για χιλιοστή φορά κάποια ταινία του. Σήμερα, ο Ελληνικός κινηματογράφος ούτε καν να αντιγράψει δεν μπορεί, πόσο μάλλον να παράγει κάτι που θα αντέξει στο χρόνο. Άραγε, το 2030, θα κλεινόμαστε σπίτι για να δούμε το Safe sex, ή στα κανάλια θα επαναπροβάλεται με απίστευτη τηλεθέαση μια ταινία του Φίνου;
H Εύβοια κάποτε γέννησε τον Μακρή, τη Μπέλου, τον Παπανικολάου, τον Σκαλκώτα. Σήμερα, ποια είναι τα παιδιά της που όταν μιλάμε για αυτά ψηλώνουμε δέκα πόντους; Αν υπάρχουν, που βρίσκονται; Ο προφήτης λένε δεν αναγνωρίζεται στον τόπο του. Υπάρχουν προφήτες στη Χαλκίδα; Ακούω για πολιτισμό στη Χαλκίδα, μα δεν βλέπω, πέρα από ελάχιστες καλές προσπάθειες και άπειρες μετριότητες. Γιατί αυτή είναι η αλήθεια: Έχουμε αναγάγει το μέτριο σε τέχνη, όπως το Bollywood, ο Ινδικός κινηματογράφος, έχει αναγάγει το κιτς σε τέχνη, αλλά αυτοί τουλάχιστον το κάνουν τόσο καλά που κατάφεραν να το πουλήσουν στο κόσμο ως «άποψη».
Τον Αύγουστο που μας πέρασε το περιοδικό μετακόμισε στα καινούργια του γραφεία. Ήθελα και εγώ λοιπόν, τι πιο φυσικό, να φτιάξω δύο εταιρικές ταμπέλες που θα έμπαιναν στις εισόδους. Κάθισα, τις σχεδίασα και τις ετοίμασα προς υλοποίηση. Όταν συζητούσα με τον άνθρωπο που θα μου τις κατασκεύαζε, μου είπε, προς έκπληξη μου, πως οι ευθείες που είχα στο σχέδιο μου ίσως να μην έβγαιναν και τόσο ευθείες, από το τύπωμα θα αποκτούσαν λίγα «γρουμπουλάκια», αλλά «δεν βαριέσαι», μου είπε, «ποιος θα το παρατηρήσει από τα δέκα μέτρα»; Επέμεινα στις ευθείες μου. Τσάμπα πήγε τόσο διάβασμα όταν είχα μείνει στη γεωμετρία και ξαναέδωσα το μάθημα;
Δε βαριέσαι. Έχω κουραστεί να ακούω «δεν βαριέσαι». Βαριέμαι ρε φίλε, ναι, βαριέμαι να ακούω πως δεν μπορεί να γίνει κάτι σωστά, ακόμα και όταν είναι πολύ εύκολο, ως γελοίο να γίνει. Προσπάθεια θέλει και χρόνο, όχι για να σπαταλήσουμε, αλλά για να δουλέψουμε. Τόσα χρόνια ακούω πως θα λυθεί το κυκλοφοριακό, Θα γίνει ο δρόμος Χαλκίδα – Σχηματάρι, θα φτιαχτεί η μαρίνα για τα σκάφη και τελικά τίποτα δε γίνεται. Ο ένας ρίχνει τις ευθύνες στον άλλο. Δεν με ενδιαφέρει πια πώς θα γίνει και ποιοι θα το κάνουν, αρκεί επιτέλους κάτι να γίνει. Παρακολουθώ τόσο καιρό το θέμα της μαρίνας, εκεί θα γίνει η μαρίνα, εδώ θα γίνει η μαρίνα, πού θα γίνει η μαρίνα; Όταν ειδικά άκουσα πως σκέπτονταν να την κατασκευάσουν στο φάρο, απόρησα: Σε ποια πόλη, σε ποιο νησί της Ελλάδας ή και παγκοσμίως, η μαρίνα είναι τόσο μακριά από το κέντρο της πόλης; Ποιο σκοπό θα εξυπηρετούσε, πέρα από τον πρακτικό, αν όσοι μας επισκέπτονταν δε μπορούσαν πανεύκολα να πάνε μια βόλτα στην παραλία της Χαλκίδας;
Γιατί κανένας δεν έβαλε πάνω από οποιοδήποτε πολιτικό ή οικονομικό κόστος το συμφέρον της πόλης και να πει: «Η μαρίνα θα γίνει εκεί, γιατί είναι έργο που πρέπει να γίνει, τελείωσε, δεν ακούω κουβέντα, γιατί αυτό συμφέρει τη Χαλκίδα και δεν θα μας βρίζουν τα δισέγγονά μας.» Είναι δύσκολο να παίρνεις αποφάσεις και ακόμη δυσκολότερο να τις υλοποιείς. Αυτό κάνουν οι προφήτες, είναι πάντα μπροστά από την εποχή τους. Αλλά ακόμη και όταν όλοι τους αντιμετωπίζουν ως τους τρελούς του χωριού, εκείνοι παραμένουν σταθεροί στις απόψεις τους και τελικά η ιστορία τους δικαιώνει.