Mε τα δύο λιμάνια στον Εύριπο, υπήρξε μία από τις πιο δραστήριες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας.

Δημιούργησε αποικίες από τη Θράκη ως την Ιταλία και τη Σικελία. Η γεωγραφική της θέση σε συνδυασμό με το ανάγλυφο της περιοχής την βοήθησαν ώστε να αναπτύξει από πολύ νωρίς την σχέση της με την θάλασσα και να την αναγάγει σε απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη της. Ήδη από την αρχαιότητα εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα ναυπηγικής τέχνης στην περιοχή, ενώ από την περίοδο της Ενετοκρατίας και έπειτα ξεκινάει η ουσιαστική ανάπτυξή της. Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα η Χαλκίδα θεωρείται πλέον ένα από τα σημαντικότερα ναυπηγικά κέντρα της Ελλάδας. Ενδεικτικά κατά το 1843-1858 ναυπηγήθηκαν 80 πλοία στην πόλη. Από τις αρχές του 20ου αιώνα και έπειτα ξεκινά η παρακμή της ξυλοναυπηγικής στην Χαλκίδα καθώς και γενικότερα στην Ελλάδα, ούτως ώστε το 1987 η πόλη να διαθέτει πλέον μόνο επτά ξυλοναυπηγεία.

Με την πάροδο των χρόνων η φθίνουσα πορεία συνεχίστηκε.

Έτσι στις  μέρες μας η Ελλάδα διαθέτει λιγότερα από πέντε ξυλοναυπηγεία που να έχουν την δυνατότητα – τεχνογνωσία για να κατασκευάσουν ένα ναυπηγικό σκεύασμα με την συντριπτική πλειοψηφία όσων έχουν επιβιώσει να ασχολείται αποκλειστικά με την επισκευή και συντήρηση υπαρχόντων σκαριών. Μία τέχνη η οποία είναι πλήρως συνυφασμένη με την κουλτούρα, την ζωή και την ιστορία του τόπου και υπήρξε το κύριο εργαλείο ανάπτυξης της χώρας σε όλη της την σύγχρονη ιστορία έχει περιοριστεί στα όρια του αφανισμού. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας των συνθετικών σκαφών, η αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου από την ναυτική κουλτούρα, οι πολιτικές αποφάσεις των τελευταίων χρόνων καθώς και η απουσία ενός φορέα εκπαίδευσης, οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση τη ναυπηγική τέχνη.

Προέκυψε ως ζητούμενο λοιπόν ο σχεδιασμός ενός χώρου ο οποίος θα έδινε τα κατάλληλα ερεθίσματα στον κόσμο ώστε να επαναπροσδιορίσει την σχέση του με μια τέχνη η οποία εγκαταλείφθηκε.

Το εργαλείο ήταν η παραγωγική διαδικασία, μέσα από την οποία καταστρώθηκε ένα βιώσιμο πλάνο, που θα μπορεί να δημιουργήσει τριβή της κοινωνίας με το αντικείμενο τόσο μέσω της παρατήρησης αλλά και της ενεργής συμμετοχής, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα ουσιαστικής εκπαίδευσης και κατανόησης της παραδοσιακής ναυπηγικής τέχνης.

Με στόχο την ενίσχυση του ρεαλισμού του θέματος θεωρήθηκε σωστό οι βάσεις του να τεθούν γύρω από μία υπόθεση εργασίας…

ένα «σενάριο» με βάση το οποίο θα αποσαφηνίζονταν οι θεσμικές παράμετροι. Στον χώρο που δραστηριοποιείται εδώ και πάρα πολλά χρόνια ένα από τα ιστορικότερα ξυλοναυπηγεία της Ελλάδας, αυτό του κύριου Χειμώνα, προτείνουμε τη μελέτη ενός Κέντρου παραδοσιακής ναυπηγικής τέχνης, η ανέγερση του οποίου χρηματοδοτείται από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ η οργάνωση και διοίκησή του θα αφορά τους ίδιους του εργαζόμενους.

Έτσι προέκυψε ένα συγκρότημα που θα ικανοποιεί όλες τις ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας της ξυλoναυπηγικής τέχνης και ακόμα θα προσφέρει τις δυνατότητες στην τοπική κοινωνία να παρακολουθήσει, να μάθει και εν τέλει να ασχοληθεί με το αντικείμενο της ναυπηγικής τέχνης με ξύλο.

Ακόμα στο σενάριο της μελέτης μας προβλέφθηκε η εκπαίδευση (3 ετών) για άτομα που θα ήθελαν να αποκτήσουν την γνώση της ξυλοναυπηγικής και να την εφαρμόσουν στην μετέπειτα ζωή τους. Έτσι καταρτίστηκε το κτιριολογικό πρόγραμμα το οποίο αποτελείται από χώρους όπως:

1. Χώροι παραγωγής.
2. Χώροι αποθήκευσης, ξήρανσης και επεξεργασίας του ξύλου.
3. Σχεδιαστήρια και «Σάλα».
4. Χώρος τήξεως μετάλλων.
5. Χώρος κατασκευής καταρτιού.
6. Αίθουσες εκπαίδευσης μαθητευόμενων.
7. Αναψυκτήριο.
8. Μονάδες φιλοξενίας μαθητευόμενων.
9. Λοιποί βοηθητικοί χώροι (αποθήκες, αποδυτήρια, wc, κλπ.).

Το κτίριο της σάλας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους χώρους του ξυλοναυπηγείου.

Εδώ θα ξεκινήσει να πραγματοποιείται η μετάβαση από το ιδεατό του σχεδίου προς την υλοποίηση. Με τη χρήση των κατάλληλων εργαλείων ο ξυλοναυπηγός καλείται να μεταφέρει τις γραμμές του σχεδίου που έχουν οριστεί, στο επίπεδο της σάλας σε κλίμακα 1:1. Αφού το σκάφος έχει αποτυπωθεί σε όψη, τομή και κάτοψη, ακολουθεί η κοπή του ξύλου στα κατάλληλα σχήματα με τις κατάλληλες καμπύλες. Αυτό θα επιτευχθεί με τη χρήση προκατασκευασμένων κομματιών ξύλου σε διάφορες καμπύλες (χνάρια), τα οποία θα χρησιμοποιήσει ο ξυλοναυπηγός κατά το δοκούν, συμβουλευόμενος το σχέδιο που έχει αποτυπώσει στη σάλα

Το κτίριο των ξύλων αποτελεί τον πρώτο χώρο στη διαδρομή του ξύλου από ακατέργαστο υλικό σε ναυπηγικό σκεύασμα.

Η πρώτη ύλη καταφθάνει σε μορφή κορμών οι οποίοι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν απευθείας. Είναι απαραίτητη μια περίοδος ξήρανσης του ξύλου πριν την επεξεργασία. Τόσο για την ξήρανση όσο και για την αποθήκευση έχει σχεδιαστεί χώρος ψηλότερα (+3,80) από τον χώρο εργασιών στον οποίο οι κορμοί τοποθετούνται με τη χρήση γερανογέφυρας από το επίπεδο που σταθμεύει το φορτηγό (+4,00). Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται και ο σκιασμός του χώρου αυτού, στοιχείο απαραίτητο για τη σωστή ξήρανση του ξύλου. Το ισόγειο, το οποίο αποτελεί τον κυρίως χώρο εργασιών έχει “ανοιχτές” όψεις καθώς πρόκειται για έναν χώρο ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή αλληλεξάρτηση με τους υπόλοιπους χώρους του ξυλοναυπηγείου.

Ο κύριος όγκος της σύνθεσης καθώς και ο κύριος χώρος για την σημασία του Ναυπηγικού Κέντρου είναι ο χώρος παραγωγής ο οποίος στεγάζεται από το ξύλινο κέλυφος.

Όσο αφορά τις βασικές γραμμές χάραξής του επιλέξαμε να ακολουθήσουμε αυτό που μας προσέφερε η μορφολογία του εδάφους σε σχέση με την ακτογραμμή, επιλογή η οποία επιτρέπει την άμεση σχέση του κυρίως χώρου παραγωγής με το υγρό στοιχείο. Έτσι επιτυγχάνεται η εύκολη καθέλκυση και ανέλκυση από και προς αυτό.

Βασική πρόθεση στην προσπάθεια μας να αναπροσαρμόσουμε τον τρόπο λειτουργίας του παραδοσιακού ταρσανά, ήταν η όσο το καλύτερο εκμετάλλευση του διαθέσιμου χώρου.

Κατανοώντας την ανάγκη για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μεταβλητότητα ως προς το πως τα σκάφη οργανώνονται στον χώρο κατά τις διαδικασίες κατασκευής και συντήρησης, επιχειρήσαμε να επανεξετάσουμε τις συνθήκες μέσα από τις οποίες κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί, σε συνδυασμό με άλλες ανάγκες που θεωρήσαμε σημαντικές. Με βάση αυτό καταφέραμε ο χώρος να μπορεί να φιλοξενεί διάφορες εκδοχές οργάνωσης των σκαφών, χωρίς να χρειαστούν υπερβολικά μεγάλα ανοίγματα μεταξύ των φερόντων στοιχείων. Η χρησιμοποίηση καμπυλοειδών φορέων προσφέρει στον χώρο το απαραίτητο ύψος και δημιουργεί ενιαίο χώρο. Η ακτινωτή διάρθρωση των φορέων προκρίθηκε ως η καλύτερη δυνατή χάραξη για την ικανοποίηση τόσο των απαιτήσεων της οργάνωσης όσο και της μορφής.

Η συνολική αισθητική του χώρου καθώς και ο τρόπος κατασκευής προέκυψε μέσω της παρατήρησης και της τριβής με  τον παραδοσιακό τρόπο ανέγερσης ενός ξύλινο σκαριού.