Tριάντα χρόνια (τουλάχιστον) «στην εποχή των μέσων»

Είναι μια κοπέλα που λέτε, μέσα στο νάζι και το σκέρτσο και δεν φτάνει που είναι όμορφη, σπουδάζει κιόλας.

Της πιάνω την κουβέντα λοιπόν, όπως έχω υποχρέωση από τη φύση και…καταστροφή. Δηλώνει ανερυθρίαστα χρυσαυγίτισσα (!). Γιατί ρε κορίτσι μου τη ρωτάω; Τι σχέση έχεις εσύ με την καταπίεση της διαφορετικότητας όταν φοράς σκουλαρικάκι στη μύτη (που σου πάει πολύ παρεμπιπτόντως); Τι σχέση έχουν τα τατουάζ σου με την επιβολή ομοιόμορφης σκέψης, συμπεριφοράς και εμφάνισης; Τι δουλειά έχεις εσύ με τα ναζιστικά σύμβολα και τους φουσκωμένους που ξεστομίζουν λόγους μίσους και ρατσισμού;

Και αρχίζει να μου εξηγεί, «Όλα αυτά δεν είναι πρωτεύοντα, είναι λίγο πολύ συμβολικά, ένα marketing για την πώληση μιας ιδεολογίας. Πίσω από τις γραφικές αυτές εκδηλώσεις κρύβονται βαθύτερα αίτια επιλογής μιας ακραίας ιδεολογίας. Κρύβεται η απογοήτευσή μου για την αποτυχία των (δήθεν) σοβαρών κομμάτων. Κόμματα που υποτίθεται ότι αποτελούσαν τον αναγκαίο διαμεσολαβητή μεταξύ κοινωνίας και κράτους, μόνο που αυτή η «διαμεσολάβηση» μετεξελίχθηκε σταδιακά στο γνωστό σε όλους μας «μέσο». Επί τριάντα και πλέον χρόνια, ζούσαμε «στην εποχή του μέσου» το οποίο αποτελούσε την (Deus ex Machina) λύση κάθε προβλήματος. Το «μέσο» ήταν το εφόδιο του κάθε φυγόπονου ή ελλειματικού και τελικά αυτό που γκρέμισε τη χώρα καθώς αφαίρεσε τα κίνητρα για να μοχθήσει και να διαπρέψει κάποιος. Με το «μέσο» κάποιοι σπουδάσανε, πήρανε δίπλωμα οδήγησης, αποφύγανε τη στρατιωτική τους θητεία (εν όλω ή έν μέρει) ενώ άλλοι  βιοπορίστηκαν αναξιοκρατικώς, μεγαλούργησαν επιχειρηματικώς, προίκισαν τα τέκνα τους, στέγασαν τις ανάγκες τους και κάπως έτσι πτωχεύσαμε».

«Η ακραία επιλογή μου», συνέχισε η μικρή, «είναι μια διαμαρτυρία. Μια διαμαρτυρία για την αποτυχία της πολιτικής και εν τέλει της ίδιας της δημοκρατίας. Κυρίως όμως, πίσω από την επιλογή μου κρύβεται οργή και  φόβος. Οργή για την κοινωνία που παρέδωσε ο πατέρας μου (α ρε μπαμπά, σκατά τα κάνατε του λέω συνέχεια) και φόβο για το μέλλον της χώρας. Ο μπαμπάς μου (συνταξιούχος της ΔΕΗ), με μεγάλωσε στα πούπουλα. Είχα σε ηλικία δέκα πέντε χρονών, περισσότερα από όσα έχω σήμερα. Ναι, ήμουν καλομαθημένη και να σας πώ κάτι;  Δεν αποτελεί λύση για μένα η μετανάστευση. Φοβάμαι τη μετανάστευση. Το εξωτερικό το έχω συνδυάσει με διακοπές ή με σπουδές. Όχι με εργασία. Έχω μάθει αλλιώς, καταλαβαίνετε».

Μια τελευταία ερώτηση , της λέω. Γιατί επέλεξες την άκρα Δεξιά και όχι την άκρα Αριστερά; «Κοιτάχτε να δείτε», μου λέει (ενώ εγώ στραβοκαταπίνω με τον πληθυντικό ηλικίας και όχι ευγενείας), «επέλεξα εις γνώσιν μου μια ακραία ιδεολογία γιατί νιώθω ακραία συναισθήματα. Το ότι επέλεξα τη χρυσή αυγή (ΧΑ) έχει να κάνει αφενός με την πολιτική τοποθέτηση της οικογένειάς μου η οποία ανέκαθεν ψήφιζε δεξιά και έτσι δεν ήταν δύσκολο να μετακινηθώ δυό “κλίκ” πιο πέρα. Ο παρονομαστής είναι κοινός: “πατρίς – θρησκεία – οικογένεια”. Η ένταση διαφέρει. Αφετέρου όμως, θεωρώ ότι η Αριστερή ιδεολογία δεν ανταποκρίνεται πλέον στα προβλήματα της εποχής μας, ενώ οι παραδοσιακές αξίες όπως αυτές που προανέφερα, παραμένουν αναλλοίωτες στο χρόνο. Η Αριστερά διέρχεται κρίση εδώ και πολλά χρόνια καθώς βασιζόμενη στην ιδέα της επανάστασης δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε συνθήκες δημοκρατίας και ευημερίας».

«Τέλος, η επιλογή μου εξαρτήθηκε από την οργή που ένιωσα , όταν μέσα από τα σπλάχνα της πορείας των αριστερών στο κέντρο της Αθήνας, στις 05/05/2010 εκτοξεύθηκε μια μολότωφ σε μια τράπεζα με αποτέλεσμα τη δολοφονία τριών νέων ανθρώπων και ενός παιδιού που δεν γεννήθηκε ποτέ. Αηδίασα με τις αντιδράσεις αυτών που συμμετείχαν στην πορεία. Αυτό το «να καείτε μουνάκια» που ακούστηκε με έχει στιγματίσει. Με αηδίασε η «δημοκρατία σας», που δεν απέδωσε ευθύνες. Ένα τέτοιο έγκλημα χωρίς τιμωρία απαιτεί την τιμωρία της πολιτείας ολόκληρης. Την κατάλυση αυτής της σάπιας -δήθεν- δημοκρατίας και την εμπέδωση ενός αυστηρού κράτους δικαίου και ασφάλειας, μακριά από αριστερίστικες παρόλες για δικαιώματα εγκληματιών και παρανόμων».

Το πέρασμα «στην εποχή των άκρων»

Προσπάθησα να αρθρώσω μερικά επιχειρήματα όσο πιο ήπια μπορούσα γιατί η ένταση ήταν ήδη αρκετή.

Συμφώνησα μαζί της ως προς τη μερική αποτυχία των κομμάτων που είχαμε συνηθίσει να αποκαλούμε «κατεστημένο». Όντως τα κόμματα που πρωταγωνίστησαν όλα αυτά τα χρόνια επιβεβαίωσαν τον γνωστό σατυρικό ορισμό του κόμματος από τον Εμμανουήλ Ροϊδη: «Κόμμα είναι ομάς ανθρώπων οίτινες ενούμενοι υπό έναν αρχηγό οποιονδήποτε ζητούσι ν’ αναβιβάσωσιν αυτόν διά παντός μέσου εις την έδρα του πρωθυπουργού ίνα παράσχει αυτοίς τα μέσα να ζώσιν χωρίς να σκάπτωσιν».

Ποιος διαφωνεί στο ότι το ΠΑΣΟΚ έχασε μια ιστορική ευκαιρία να μεταμορφώσει εφ’ όλης της ύλης την Ελλάδα; Ποιος μπορεί να διαφωνήσει με το ότι η ιστορική ευκαιρία που ζήτησε και κέρδισε ο λαός με την «αλλαγή» του 81 σπαταλήθηκε σε πελατειακές προσλήψεις, μίζες, υλικά αγαθά και λοιπά εφήμερα κέρδη; Ποιος μπορεί να διαφωνήσει στο ότι η Ν.Δ. δεν έκανε τίποτα άλλο όλα αυτά τα χρόνια, από το να αντιγράφει τα κακώς κείμενα του ΠΑΣΟΚ και να τα εφαρμόζει με περίσσιο ζήλο; Λαός και κόμματα συμφώνησαν και υποκατέστησαν τη νομιμότητα με την αλληλοεξυπηρέτηση. Το κουβάρι κόμματα  –  συντεχνιακά συμφέροντα – λαός, είναι τόσο μπλεγμένο που ο γόρδιος δεσμός πιθανώς να έμοιαζε με φιόγκο μπροστά του.

Μέσα από αυτήν τη δυσωδία αναδύθηκε «η εποχή των άκρων», αυτή που ζούμε σήμερα. Μια εποχή όπου στη θέση των παραδοσιακών θεσμών και κομμάτων που καταρρέουν, ισχυροποιούνται πολιτικές ομάδες με ακραίες αριστερές ή δεξιές απόψεις εναντίον του κεφαλαίου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του κοινού νομίσματος, εναντίον των μαύρων ή των μελαψών, των Μουσουλμάνων, των Ομοφυλόφιλων, των Αθίγγανων, των Αμερικάνων, των Γερμανών, των Τούρκων, των Αλβανών, εναντίον όλων εκτός από την αφεντιά μας. Διότι εμείς νομίζουμε πως δεν φταίξαμε σε τίποτα. Πως είμαστε ο περιούσιος λαός του Θεού και οι ξένοι μας βρήκαν μπόσικους και μας εκμεταλλεύονται.

Μέχρι πριν λίγους μήνες θεωρούσα ότι όσοι πίστευαν σε παρόμοιους φυλετικούς ή θρησκευτικούς διαχωρισμούς ήταν σφόδρα συμπλεγματικοί και ψυχικά καταπιεσμένοι με πολλαπλές αποτυχίες στο ενεργητικό τους. Πίστευα ότι η μισαλλοδοξία δεν έχει θέση στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Θεωρούσα ότι οι πραγματικοί άνθρωποι είναι απλοϊκοί, ευγενικοί, ευσπλαχνικοί, ανεκτικοί, ανοιχτόμυαλοι, και γενναιόδωροι. Θεωρούσα πως το ευγενές άτομο πιστεύει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ευγενικοί και δρούν ανάλογα ενώ αντίθετα μόνο οι άρρωστοι πιστεύουν στο μίσος. Και όμως, σήμερα ζούμε μέσα σε μια  κοινωνία όπου οι μάζες διεγείρονται από λίγους βαριά αρρώστους, σε μια κοινωνία όπου βασιλεύει το μίσος. Το μίσος συνδέει τους οπαδούς των άκρων και η εξεύρεση και στοχοποίηση του εχθρού απελευθερώνει τα μέλη τους από ενοχές και ευθύνες, επιρρίπτωντας τα πάντα στον… «Καιάδα» ενός άλλου υπαίτιου, έξω από εμάς.

Τα λάθη δεν διορθώνονται με λάθη…

Πλέον όμως, γνωρίζω ανθρώπους καθ’ όλα φυσιολογικούς να δηλώνουν την υποστήριξή τους στα άκρα εξαιτίας όλων αυτών που προαναφέραμε.

Άνθρωποι χωρίς εμφανείς διαταραχές, από οργή, από απογοήτευση, από μίσος, από αντίδραση, συσπειρώνονται στα άκρα ελλείψει πειστικής εναλλακτικής πρότασης στην κεντρική πολιτική σκηνή. Η «εποχή των μέσων» αντικαθίσταται από την «την εποχή των άκρων», σε μια απέλπιδα προσπάθεια διόρθωσης του ενός λάθους με ένα άλλο λάθος. Το ότι τα πράγματα στραβώσανε όμως, δε σημαίνει ότι πρέπει να μηδενίζουμε τα πάντα. Όλα όσα θεωρούμε δεδομένα σήμερα και ανάξια προσοχής δεν ήταν πάντα εκεί. Στις μακρινές δεκαετίες του 70 και του 80 δεν μας έλειπαν μόνο τα laptop, το facebook, το ipad, το playstation και (αν είναι δυνατόν) το κινητό τηλέφωνο. Η εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία, ήρεμα και πολιτισμένα, δεν ήταν δεδομένη. Πολλές πόλεις στην περιφέρεια στερούνταν ασφαλτοστρωμένων δρόμων, αποχέτευσης και βιολογικών καθαρισμών, ηλεκτροφωτισμού και Χ.Υ.Τ.Α. Τηλεόραση και τηλέφωνο (σταθερό εννοείται) αποκτήσαμε με περηφάνια κάποια στιγμή στις αρχές της δεκαετίας του 80 αφού οι γονείς έκαναν οικογενειακό συμβούλιο για να προγραμματίσουν τις μεγάλες αγορές. Φυσικά και δεν είχαμε όλοι αυτοκίνητο.

Στην περιβόητη «γενιά του Πολυτεχνείου» οφείλουμε τη διόρθωση και αποκατάσταση όλων αυτών των χρόνιων παραλείψεων από πλευράς πολιτείας και οικονομίας. Σε αυτήν τη γενιά μπορούμε να προσάψουμε πολλά, αλλά πρέπει να της αναγνωρίσουμε την εμπέδωση της δημοκρατίας, η οποία μέχρι τότε ήταν εν αμφιβόλω καθώς επίσης και ότι μας παρέδωσαν ένα επίπεδο ζωής καλύτερο από αυτό που παραλάβανε εκείνοι από τους δικούς τους γονείς. Όμως το οικονομικό άλμα έγινε γρήγορα και άτσαλα. Θα έπρεπε η ανάπτυξη αυτή να πραγματοποιηθεί σταδιακά αλλά οι συνθήκες ευνόησαν και η ευρωπαϊκή ενοποίηση βοήθησε στο να πέσει χρήμα στη χώρα το οποίο ζάλισε λαό και ηγεσία. Τα κόμματα που μας κυβέρνησαν δεν ήταν μόνο συνοθυλεύματα λαμόγιων και η δημοκρατία μας δεν απέτυχε ολοσχερώς. Ζούμε καλύτερα από παλιά και κυρίως ειρηνικά και ακίνδυνα. Αυτά είναι στοιχειώδη θα μου πείς, ίσως, αλλά κάποιοι τα κερδίσανε για εμάς και δεν είναι λίγο αυτό. Θα μπορούσαμε να είχαμε κερδίσει περισσότερα, είχαμε τις ευκαιρίες. Σίγουρα λοιπόν, οι επιλογές του λαού και των πολιτικών μας, θα κριθούν με μεγάλη αυστηρότητα από τον ιστορικό του μέλλοντος.

Στη «Μετατροϊκανή Δημοκρατία», τι θα αντικαταστήσει ό,τι σήμερα γκρεμίζεται;

Βέβαια, σε καταλαβαίνω. Τελειώνεις τη σχολή σου και θα είσαι άνεργη ενώ, εμείς «βολεμένοι» μεσόκοποι ε;

Ίσως εξοργιστείς και θεωρήσεις ότι σου φταίνε οι αλλοδαποί που (δήθεν) πήραν τις δουλειές, ή «εμείς οι βολεμένοι» και θελήσετε να μας ξεβολέψετε και το πολίτευμα της χώρας ίσως σκέφτεσαι πως δεν είναι τέλειο. Οκ. Σκέψου όμως πως μετά τον κουρνιαχτό θα πέσει ησυχία και θα πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για το «μετά». Με τι θα αντικαταστήσετε ό,τι γκρεμίσετε; Αυτό είναι νομίζω το κρίσιμο ερώτημα. Κομίζουν οι ακραίες αποχρώσεις του κόκκινου και του μαύρου πειστικές προτάσεις για τη «μετατροϊκανή δημοκρατία»; Πέρα από τους γνωστούς βερμπαλισμούς και τις κορώνες που χαϊδεύουν αυτιά, ποιες είναι οι θέσεις τους σε ό,τι αφορά ας πούμε την ιδιωτική εκπαίδευση; Τα κλιμάκια φορολόγησης των εισοδημάτων; Τη διενέργεια των προμηθειών στα νοσοκομεία; Την ανάθεση των έργων του δημοσίου; Την ποιότητα της παραγόμενης πολιτικής στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης; Όταν όλοι αυτοί οι μεγαλόστομοι κήνσορες κληθούν να κυβερνήσουν θα αναγκαστούν να έρθουν σε επαφή με τη σκληρή πραγματικότητα και τότε να είσαι σίγουρη πως θα εκπλαγείς από τις πράξεις τους.

Περαιτέρω καλό είναι να αναλογιστείς και τις δικές σου ευθύνες. Δεν πειράζει που είσαι μόνο 25 χρονών. Ψήφισες όταν κλήθηκες; Ήσουν ενεργοποιημένη ως πολίτης; Διότι η εξουσία του Δήμου τότε είναι μόνο νοητή όταν στηρίζεται στην συμμετοχή των πολιτών αλλιώς η δημοκρατία εκτρέπεται σε άλλες, αιρετικές μορφές.

Είσαι οργισμένη και φοβισμένη, το βλέπω, όπως και εγώ άλλωστε. Συμφωνώ μαζί σου πώς κάποια πράγματα έκλεισαν τον κύκλο τους και η χώρα χρειάζεται πράγματι μεγάλες αλλαγές σε όλα τα επίπεδα αλλά μέσα σε δημοκρατικά πλαίσια. Κυρίως όμως πρέπει να συμφωνήσουμε στο στρατηγικό  στόχο που θα επιδιώξουμε με συνέπεια. Θέλουμε να παραμείνουμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια και το κοινό νόμισμα με όρους ισοτιμίας και αξιοπρέπειας ή όχι; Όσοι συμφωνούμε με την ευρωπαϊκή επιλογή, πρέπει να υποστηρίξουμε τις φιλοευρωπαϊκές, μεταρρυθμιστικές και δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου, απαιτώντας τη βελτίωση της δημοκρατίας μας και όχι την καταστροφή της. Να πιέσουμε την ιδιόρρυθμη αστική-συντεχνιακή τάξη της χώρας να αποδεχτεί αλλαγές που θα περικόπτουν τα προνόμιά της, να απαιτήσουμε την κοινωνική αλληλεγγύη, να προωθήσουμε σταδικά μια άλλη πολιτιστική πρόταση, ένα άλλο ήθος βασισμένο στην ανθρωπιά, την κατανόηση και την αξιοκρατία και όλα αυτά να γίνουν σε βάθος χρόνου αλλά με συνέπεια και συνέχεια. Έτσι θα ανακάμψουμε.

«Οι απόψεις σου είναι σεβαστές» της είπα. «Οι δικές μου είναι;»

Ξέρω ότι δεν σε έπεισα. Όπως δεν με έπεισες και εσύ για την πολιτική επιλογή σου.

Όπως και να έχει θα ζήσουμε ενδιαφέροντα χρόνια. Θυμάσαι το τραγούδι του Πορτοκάλογλου που έλεγε «Τίποτα δεν έδωσε σε μας η ιστορία, αυτό το τίποτα πώς να το εκφράσεις και να εκφραστείς;». Ε λοιπόν, «ιδού πεδίο δόξης λαμπρό»! Ας προσέξουμε όλοι πως θα διαχειριστούμε αυτό που μας έδωσε η ιστορία. Είναι σίγουρο πως η νέα οικονομική κατάσταση θα μας γυρίσει πίσω πολλά χρόνια αλλά μετά από κάθε καταστροφή εμφανίζονται ευκαιρίες και μην ξεχνάς ότι έχουμε ως κεκτημένο τη γνώση του καλύτερου από τα ευρωπαϊκά μας βιώματα και τις σπουδές μας.

Οι δρόμοι μας χωρίσανε και ο καθένας δεν είχε μετακινηθεί ούτε πόντο από αυτά που πίστευε στην αρχή της κουβέντας. «Οι απόψεις σου είναι σεβαστές» της είπα. «Οι δικές μου είναι;» τη ρώτησα. Φυσικά, απάντησε. Χωρίσαμε φιλικά, αμφότεροι ευχαριστημένοι από τον πολιτισμένο διάλογο. Περπατώντας στη βροχή με τα χέρια στις τσέπες χάζευα τις πρώτες Χριστουγεννιάτικες βιτρίνες ανακατεύοντας στη σκέψη μου την κουβέντα που κάναμε. Τόσα λαμπιόνια, θαρρείς και ο κόσμος θέλει να ξορκίσει το κακό γύρω μας με όλα αυτά τα πολύχρωμα φωτάκια. Μακάρι να μπορούσε.

Καλά Τίρανα σε όλους… Χριστούγεννα εννοούσα!