Η τεχνολογία υπάρχει. Αναζητείται η πολιτική θέληση.
Η πρώτη φορά που άκουσα για την δυνατότητα εκμετάλλευσης των ρευμάτων του Ευρίπειου πορθμού, ήταν μερικά χρόνια πριν από ένα γνωστό Χαλκιδαίο μηχανικό.
Μου διηγήθηκε μια ιστορία για κάποιους ξένους (Ιάπωνες νομίζω) μηχανικούς οι οποίοι βλέποντας το δυνατό ρεύμα κάτω από τη γέφυρα αναρωτήθηκαν αν το αξιοποιούμε και σε αποφατική του απάντηση άρχισαν να προτείνουν λύσεις με πτερύγια και τουρμπίνες και άλλα τέτοια κινέζικα για μας.
Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε και έπεσε στα χέρια μου ένα φυλλάδιο των Τσιμέντων Χαλκίδας που διαφήμιζε κάτι παρόμοιο στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Η εταιρεία ήταν πρόθυμη να κατασκευάσει ένα μηχανισμό για την εκμετάλλευση του ενεργειακού δυναμικού που βρίσκεται στο Πορθμό του Ευρίπου, στη Χαλκίδα. Αν και περιγράφω από μνήμης και με κάθε επιφύλαξη, νομίζω πώς πρότεινε την παραχώρηση της παραγόμενης ενέργειας στο Δήμο Χαλκιδέων για την ηλεκτροδότηση κάποιου σχετικού με τον πορθμό μουσείου και την παρακράτηση της λοιπής ενέργειας για την ηλεκτροδότηση μέρους του εργοστασίου της. Φανταστείτε δηλαδή, το Ευρίπειο Μουσείο, για το οποίο μίλησα εδώ, να ήταν ενεργειακά αυτόνομο και τα επικοινωνιακά και μόνο οφέλη που θα προέκυπταν από αυτό για την πόλη…
Το 2011 στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.) κατατέθηκε διπλωματική εργασία του κ. Κωνσταντίνου Χρ. Σκαλούμπακα με θέμα «Μελέτη ενεργειακού δυναμικού παλιρροιακής ενέργειας στο στενό του Ευρίπου και τρόποι εκμετάλλευσης μέσω εγκατάστασης παλιρροιακής τουρμπίνας» και επιβλέποντα καθηγητή τον Ευάγγελο Διαλυνά. Εκείνη επίσης την χρονιά είχε ανακοινωθεί η έναρξη ανάλογης μελέτης απο το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) μαζί με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Κ.Α.Π.Ε.) (δείτε εδώ) αλλά έκτοτε, ουδέν!
Γεννήτριες κυματικής ενέργειας θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τη δύναμη των κυμάτων του Ευρίπου.
Όπως ο κ. Σκαλούμπακας αναφέρει στην περίληψη της εισαγωγής του «Σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι η μέτρηση του ενεργειακού δυναμικού που βρίσκεται στο Πορθμό του Ευρίπου, στη Χαλκίδα υπό τη μορφή της παλιρροιακής ενέργειας, και η εκμετάλλευση του μέσω εγκατάστασης τουρμπίνας παλιρροιακής ενέργειας». Λαμβάνοντας τις μετρήσεις των ταχυτήτων στο πορθμό από την ΑΓΕΤ Ηρακλής και κάνοντας την ίδια επεξεργασία με αυτή που έγινε από το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. ο κ. Σκαλούμπακας καταλήγει στα τελικά στοιχεία βάση των οποίων γίνεται η εκτίμηση του ενεργειακού δυναμικού του στενού. Στη συνέχεια γίνεται υπολογισμός της ενέργειας που είναι διαθέσιμη και υπολογίζεται η μέση πυκνότητα ισχύος του στενού. Τέλος υπολογίζεται η ενέργεια που είναι δυνατόν να αντληθεί με προτεινόμενη εγκατάσταση συστοιχίας παλιρροιακών τουρμπίνων και ακολουθεί η οικονομική διάσταση και τα συμπεράσματα της μελέτης».
Από τα συμπεράσματα της εργασίας του, τα πλέον ενδιαφέροντα σημεία είναι τα εξής : «Η ενέργεια που μπορεί να εξαχθεί από το στενό είναι αρκετά σημαντική ακόμα και με τους σημερινούς περιορισμούς πόσο μάλλον αν επέλθει μια ενδεχόμενη βελτίωση του μηχανικού μέρους. Μία πρώτη κίνηση είναι η εγκατάσταση μίας συστοιχίας τεσσάρων παλιρροιακών τουρμπίνων διαμέτρου 6 μέτρων για την παραγωγή μέσης ισχύος 44,7 Kwatt και αφού επαληθευθεί και στην πράξη αυτή η παραγωγή εν συνέχεια μπορεί να επεκταθεί η εγκατάσταση με προσθήκη περισσότερων τουρμπίνων για αύξηση της παραγωγής. Πέραν του ενεργειακού κομματιού πρέπει να υπάρξει και αντίστοιχη αντιμετώπιση από τους φορείς της περιοχής για την προστασία της εγκατάστασης καθώς η περιοχή της παλαιάς γέφυρας είναι ένας πολυσύχναστος χώρος, και μία τέτοια εγκατάσταση θα ήταν απαγορευτική για την κίνηση πλεούμενων στο χώρο. Στο οικονομικό κομμάτι δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για μία εγκατάσταση όπως ο Εύριπος. Όμως δεδομένης της ισχύος της εγκατάστασης και το μικρό μέγεθος των τουρμπίνων που χρειάζονται καθώς και την σχετική εγγύτητα στην ξηρά το αρχικό κόστος της εγκατάστασης (κόστος τουρμπίνων, γεννητριών, υποθαλάσσιου καλωδίου, κ .α.) θα είναι σχετικά χαμηλό. Επίσης το κόστος παραγωγής της KWH όπως αναφέρθηκε πριν είναι φθηνό στις παλιρροιακές εγκαταστάσεις και κατά επέκταση η εγκατάσταση θα είναι βιώσιμη λογικά αλλά χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα».
Σύστημα υποθαλάσσιων τουρμπίνων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οριζόντιου άξονα (Hammerfest Strοm).
Από τότε κύλησε πολύ θαλασσινό νερό κάτω από τη γέφυρα του πορθμού. Το «τσιμεντάδικο» δεν υφίσταται πλέον ως λειτουργούσα εταιρεία, η Ελλάδα συγκλονίστηκε από την κρίση του χρέους και οι επενδύσεις ήταν περιέργως οι πρώτες στις οποίες έγιναν περικοπές. Οι σκέψεις για την εκμετάλλευση των ρευμάτων του Ευρίπου παρέμειναν σκέψεις ίσως διότι παρόμοια έργα δεν είναι απαραίτητα για τη ζωή της πόλης καθώς η ηλεκτροδότησή της είναι εξασφαλισμένη.
Η κατασκευή του έργου θα μπορούσε όμως να αποτελέσει έναν επιπλέον λόγο τουριστικής προβολής της πόλης σε συνδυασμό ίσως με ένα σχετικό μουσείο το οποίο φυσικά θα ηλεκτροδοτούταν αποκλειστικά και μόνο από την παραγόμενη από τα ρεύματα ενέργεια. Ένα μουσείο στο οποίο θα μπορούσε κάποιος να μάθει την ιστορία του πορθμού, το μύθο για το παλιρροϊκό φαινόμενο και την δήθεν αυτοκτονία του Αριστοτέλη και φυσικά την ιστορία και την επιστημονική εξήγηση του φαινομένου. Επίσης ο ενδιαφερόμενος θα μπορούσε να δει σχέδια και να έρθει σε επαφή με την μεσαιωνική ιστορία του πορθμού και να ανακαλύψει τους τρεις παλιρροιακούς θαλασσόμυλους – αλεστικούς μηχανισμούς που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι του Negroponte επί Ενετοκρατίας.
Δίχως αμφιβολία η πόλη μας έχει σπουδαία ιστορία με άγνωστες στο ευρύ κοινό πτυχές και μεγάλες δυνατότητες και φυσικά όταν αναφέρομαι σε «εκμετάλλευση» των ρευμάτων του Ευρίπου δεν εννοώ την ενεργειακή εκμετάλλευσή τους και μόνο. Εννοώ την πολιτιστική και τουριστική εκμετάλλευση της παλίρροιας και των συναφών έργων, οχυρωματικών και μηχανικών στην ιστορική διαδρομή της πόλης. Η Χαλκίδα δεν έχει την πολυτέλεια να αφήνει ανεκμετάλλευτη την ιστορία της, την παλιρροιακή ενέργεια και το μοναδικό παγκοσμίως φαινόμενο της μη περιοδικής κίνησης των θαλασσίων ρευμάτων του πορθμού του Ευρίπου.
Είναι τουλάχιστον εκνευριστική η αδιαφορία των φορέων της πόλης για όλα αυτά με αποκορύφωμα την έλλειψη ενημέρωσης του κοινού για τα θέματα αυτά. Η μάλλον, λέω ψέματα και κινδυνεύω να χαρακτηριστώ προβοκάτορας αν δεν σας πω ότι στην πραγματικότητα, υπάρχει πληροφόρηση και μάλιστα βρίσκεται σε καίρια θέση εκεί στην παλαιά γέφυρα. Αρκεί ο ενδιαφερόμενος τουρίστας, μαθητής, σπουδαστής ή πολίτης εν πάση περιπτώσει, να ψάξει καλά, για να ανακαλύψει κάπου δίπλα στη παλιά γέφυρα μια κακοσχεδιασμένη ταμπελίτσα (βλ. εδώ) η οποία κάτω από τις άθλιες μουτζούρες (κατ’ ευφημισμόν «γκράφιτι») που την καλύπτουν, ταπεινώνει με τις ελλείψεις και την προχειρότητά της, τους μύθους, την ιστορική και επιστημονική αξία του φαινομένου και των δυνατοτήτων του.