Βλάκ Σάμπαθ

Τα λεγόμενα «κερατάκια» που σχηματίζουν οι άνθρωποι όταν θέλουν να πείσουν ότι «είναι και πολύ ροκάδες», αποτελούν μία από τις παλαιότερες παγανιστικές χειρονομίες.

Τα κέρατα που σχηματίζουν τα δάχτυλα σχετίζονται με τον κερασφόρο θεό Πάνα, γνωστό για τον εκρηκτικό και ακραίο του χαρακτήρα σε στιγμές έντονης διασκέδασης και οινοποσίας. Στη συνέχεια και ανά τους αιώνες, η χειρονομία αποτέλεσε σύμβολο δαιμονικών πνευμάτων (Εωσφόρος κτλ) και αποκρυφιστικών οργανώσεων που έκλιναν προς τη λατρεία του κακού.

Στις μέρες μας έχουν απομυθοποιηθεί οι αποκρυφιστικές ρίζες της χειρονομίας με αποτέλεσμα να τη συναντάμε μόνο σε συναυλιακούς χώρους, σε εγγόνια που κάνουν πλάκα στη γιαγιά τους και σε σατανιστικές τελετές (για αυτό δεν παίρνουμε και όρκο!).

Nice work Jimmy!

Ο υψωμένος αντίχειρας παραπέμπει στο «Όλα καλάαα!» και γενικά σε ένα κλίμα όπου όλα ολοκληρώθηκαν ή βαίνουν με το σωστό τρόπο.

Οι πρώτες καταγεγραμμένες αναφορές σχετικά με τη χρήση της συγκεκριμένης χειρονομίας μας πάνε πίσω στην εποχή όπου το Κολοσσαίο της Ρώμης γνώριζε μεγάλες δόξες. Όπως μας έχει γίνει γνωστό μέσω των ταινιών του Hollywood ή της Cinecittà, όταν ένας από τους δύο μονομάχους έφτανε στο σημείο να είναι έτοιμος να σκοτώσει τον αντίπαλό του, έπρεπε να κοιτάξει τον αυτοκράτορα ώστε να πάρει το τελικό ok. Σύμφωνα λοιπόν με όσα βλέπουμε στις ταινίες, αν ο αυτοκράτορας έτεινε τον αντίχειρά του προς τα κάτω, ο ηττημένος έπρεπε να θανατωθεί. Αν ο αντίχειράς του ήταν προς τα πάνω, τότε του δινόταν χάρη.

Αυτό αποτελεί όμως μέγα λάθος! Πρόκειται ουσιαστικά για μία ιστορική παρερμηνεία η οποία και διαλευκάνθηκε σχετικά πρόσφατα. Η νέα λοιπόν ερμηνεία της κίνησης των Ρωμαίων αυτοκρατόρων λέει πως, όταν έτειναν τον αντίχειρα προς τα κάτω σήμαινε «Κατέβασε το σπαθί σου, χάρισε του τη ζωή», ενώ όταν τον ανέτειναν «Σήκωσε το σπαθί σου και σκότωσέ τον».

Έτσι, η χειρονομία ταξίδεψε ανά τους αιώνες, φτάνοντας στις μέρες μας να σημαίνει την επιδοκιμασία μιας ενέργειας. Οπότε, όταν έχουμε τον αντίχειρα υψωμένο, είναι σα να λέμε: «Μπράβο, προχώρα!».

Kόλλα το!

Συνήθης χειρονομία μεταξύ δύο ανθρώπων που θέλουν να επιβραβεύσουν μία καλή ατάκα, ένα επιτυχές σχέδιο, ή ένα καλό one night stand που είχαν το περασμένο βράδυ, χτυπώντας τις παλάμες τους και λέγοντας «κόλλα το!».

Η χειρονομία έκανε την παρθενική της εμφάνιση στις 15 Νοεμβρίου του 1955 σε ένα αμερικανικό σήριαλ, όπου ένας ηθοποιός είπε στο συμπρωταγωνιστή του «gimme five», κάνοντας αμέσως μετά την κλασσική -σήμερα- κίνηση: χτύπησαν τις παλάμες τους.

Αυτο όμως το μικρό στιγμιότυπο δε στάθηκε ικανό να κάνει ευρέως γνωστή τη χειρονομία, κάτι που το κατάφερε τελικά η ομάδα μπάσκετ του Πανεπιστημίου Louisville το 1979. Εκείνη τη χρονιά, ο προπονητής της ομάδας Derek Smith απέκτησε μια «περίεργη» συνήθεια: ξεκίνησε να φωνάζει στους παίκτες του «Gimme five, man» καλώντας τους να χτυπήσουν τις παλάμες τους με τη δική του, με απώτερο σκοπό να τους εμψυχώσει, κάθε φορά όπου η ομάδα «ζοριζόταν» από τους αντιπάλους της.

Φαίνεται λοιπόν πως αυτή η «αλλόκοτη» -εκείνες τις ημέρες- εμμονή του να «χτυπάει παλαμάκια» με τους παίκτες του βγήκε τελικά σε καλό! Η ομάδα του κατάφερε να κερδίσει το πρωτάθλημα, το 1980. Έτσι, ο τύπος έβαλε τρίποντο στην ιστορία! Και η «περίεργη» συνήθειά του πέρασε σταδιακά και στη δική μας καθημερινότητα!

Ορκίζομαι πως δεν ορκίζομαι!

Μπορεί στην Ελλάδα να χρησιμοποιούμε τη χειρονομία όπου σταυρώνουμε τα δάκτυλα μας πίσω από την πλάτη (συνήθως) ώστε να μην τηρήσουμε έναν όρκο που δίνουμε, αλλά στις υπόλοιπες χώρες του πλανήτη η σημασία της κίνησης αυτής είναι πολύ διαφορετική!

Στο εξωτερικό η χειρονομία αυτή γίνεται όταν κάποιος επιθυμεί προστασία από το κακό και την ατυχία. Κάτι που ακούγεται λογικό , αν αναλογιστούμε πως πρόκειται για ένα συμβολισμό που έχει τις ρίζες του βαθιά στη χριστιανική πίστη.

Όταν λοιπόν οι πρώτοι χριστιανοί βρίσκονταν ακόμα υπό διωγμό από την ειδωλολατρική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αναγκάζονταν να βρίσκουν τρόπους ώστε αφενός να κρύβουν το θρήσκευμά τους, αλλά αφετέρου να ξεχωρίζουν και τους ομοϊδεάτες τους. Έτσι κάποια στιγμή ξεκίνησαν να σταυρώνουν τα δύο τους δάχτυλα με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζεται ένας «συγκαλυμμένος σταυρός».

Υπάρχει όμως επίσης πιθανότητα η χειρονομία να προέρχεται από τους αρχαίους Έλληνες καθώς υπάρχουν αναφορές πως έκαναν την συγκεκριμένη χειρονομία όταν ήθελαν να υπερπηδήσουν κάποιον όρκο τους. Αυτή η εξήγηση συμπληρώνει ουσιαστικά αυτή των πρώτων Χριστιανικών χρόνων, καθώς ουσιαστικά όποιος την έκανε και τότε, άλλο έδειχνε στις αρχές, ενώ άλλο πίστευε στην πραγματικότητα.

Σωστός ο τύπος!

Χειρονομία συνώνυμη της λέξης «ok», η οποία ξεκίνησε από την Αμερική και υιοθετήθηκε σχεδόν από όλες τις χώρες του κόσμου, με κοινό νόημα.

Τα δάχτυλα τοποθετημένα με αυτό τον τρόπο σχηματίζουν τα γράμματα όμικρον και κάπα και αποτελούν έτσι ένα νοητό ακρωνύμιο του «ok». Αξίζει όμως να αναφερθούμε λίγο στο εν λόγω λήμμα, μιας και αποτελεί αιτία πολλών συζητήσεων εδώ και πολλά χρόνια.

Ο λόγος; Εικάζεται από ορισμένους πως το αμερικάνικο «ok» προέκυψε από την ελληνική φράση «Όλα Καλά» η οποία και αναγραφόταν σε όσα κιβώτια είχαν ελεγχθεί από τα ελληνικά λιμάνια με τελικό προορισμό της ΗΠΑ, στις αρχές του 19ου αιώνα. Δυστυχώς όμως όλα συνηγορούν στο ότι αυτό δεν ισχύει και πως πρόκειται για άλλον έναν ελληνικό «αστικό μύθο».

Η ελληνική εξήγηση προέλευσης του «ok»  καταρρίπτεται από το γεγονός πως από το 1800, στην Βοστώνη, είχε παρατηρηθεί μια τάση των εφημερίδων της πόλης να συμπυκνώνουν φράσεις και λέξεις σε ακρωνύμια, περνώντας τες τελικά στο αναγνωστικό τους κοινό. Το «ok» λοιπόν είναι ένα από αυτά. Σύμφωνα με τον ερευνητή Allen Walker Read, αποτελείται από τα αρχιγράμματα της φράσης «all correct» η οποία όμως είχε παραφραστεί ως «Oll Kurrect». Ίδια αφετηρία δείχνει λοιπόν να έχει και η χειρονομία που φανερώνει πως «όλα πάνε καλά». Σωστός;

Πάρε πέντε να ‘χεις!

Αγαπημένη χειρονομία στην Ελλάδα, ειδικά σε συνδυασμό με την εκφορά του λατρεμένου μας, εθνικού επίθετου.

Η μούντζα είναι ευρέως διαδεδομένη στην Ελλάδα, την Κύπρο και γενικά όπου ζουν Έλληνες. Υβριστική χειρονομία, γνωστή και ως «φάσκελο» (παλαιότερο «σφάκελο» και «στρούντζος» και «πούλος»).

Η χειρονομία, σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη, ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα. Τότε, απεικόνιζε το γυναικείο αιδοίο ή την ερωτική πράξη. Όπως αναφέρει ο Οβίδιος, ο υβριστής δεν είχε τότε ανοιχτά όλα τα δάχτυλα του χεριού, αλλά είχε τεντωμένο τον αντίχειρα και καθέτως προτεταμένο τον δείκτη και τον μέσο, κρατώντας τα υπόλοιπα δύο δάχτυλα κλειστά σε γροθιά. Οι Έλληνες αποκαλούσαν αυτήν τη χειρονομία «σύκο».

Μετέπειτα, οι Ρωμαίοι νόμιζαν ότι με αυτήν οι Έλληνες ξόρκιζαν δαιμονικές δυνάμεις, επειδή σε άλλους λαούς η επίδειξη της παλάμης και η παρόμοια χρήση των δακτύλων ήταν συνυφασμένη με κατάρες και εξορκισμούς. Εντούτοις στην πραγματικότητα ήταν βαριά ύβρις και έκφραση περιφρόνησης.

Αργότερα επιβίωσε με άλλη μορφή και στο Βυζάντιο (στις διαπομπεύσεις). Συγκεκριμένα, σε ποινή που εφαρμοζόταν σε ασήμαντα παραπτώματα. Ο δικαστής λέρωνε (μουντζούρωνε) με στάχτη το πρόσωπο του τιμωρούμενου, διαπομπεύοντάς τον με αυτόν τον τρόπο.