[Απόσπασμα δεύτερο] Ο φυλακισμένος Άγγλος περιηγητής.

[…] Αλλά την άνοιξη αυτής της χρονιάς (1834), ενώ και εδώ[16] και στο Ναύπλιο ίσως δεν έλειπαν οι ραδιουργίες εναντίον μου από τους αντιφρονούντες και όσους με φθονούσαν, λαμβάνω από τον Έπαρχο της Θήβας αναφορά και μαζί με αυτήν λαμβάνει και άλλη ο εδώ μοίραρχος της Χωροφυλακής, οι οποίες και οι δύο γράφουν ότι συνέλαβαν έναν Άγγλο να οπλοφορεί παράνομα και τον στέλνουν συνοδευόμενο από χωροφύλακες σ’ εμάς εδώ για τα περαιτέρω.

Κι ενώ σκεπτόμουν τι πρέπει να γίνει, έρχεται και ο Μοίραρχος και ο διευθυντής του Νομού Κλεομένης[17] – τον οποίο είχε πρόσφατα προβιβάσει στη θέση αυτή ο επί των Εσωτερικών Γραμματέας της Επικράτειας Κωλέττης[18] – και μου λένε να αφήσω ελεύθερο τον Άγγλο, γιατί δεν γνώριζε, έλεγαν, τον πρόσφατα εκδεδομένο εκείνο νόμο περί οπλοφορίας[19]. Εγώ όμως δεν συμφωνούσα μαζί τους και, όταν ο Κλεομένης είδε τους δισταγμούς μου, μου είπε ότι έχω δίκιο, διότι, όταν ήταν Έπαρχος Θηβών, συνελήφθη από τον εκεί υπομοίραρχο ένας Οθωμανός που ερχόταν απ’ έξω και οπλοφορούσε εν αγνοία του Νόμου, κι ο υπομοίραρχος τον άφησε ελεύθερο επικαλούμενος την άγνοιά του, αλλ’ ότι ο υπομοίραρχος αυτός βρισκόταν ακόμη υπόδικος γι’ αυτό το περιστατικό. Στον μοίραρχο Βοΐνέσκο είπα ότι, αν δεν είχε σταλεί επισήμως ο άνθρωπος (ο Άγγλος) συνοδευόμενος με χωροφύλακες και με εκθέσεις των αρχών της Θήβας, το πράγμα θα είχε αλλιώς, τώρα όμως δεν μπορούμε εμείς να τον αφήσουμε ελεύθερο, αλλά πρέπει να σκεφθούμε τι πρέπει να γίνει για το ζήτημα και σε δύο ή τρεις ώρες θα του απαντήσω. Και να που ύστερα από λίγο μου παρουσιάζεται ο κ. Χίλλ[20], συνηγορώντας υπέρ του κρατουμένου Άγγλου και ζητώντας την απελευθέρωσή του, λόγω πάντοτε της άγνοιας του Νόμου. Αλλά όταν ρώτησα τον κ. Χίλλ αν γνωρίζει τον άνθρωπο και αν εγγυάται γι’  αυτόν, για να αφεθεί ελεύθερος, αποκρίθηκε ότι ούτε τον γνωρίζει, ούτε μπορεί να εγγυηθεί. Κατόπιν έρχεται πάλι ο κ. Κιγκ[21], ο οποίος και αυτός επαναλαμβάνει τα ίδια με τον Χίλλ, αλλά κι αυτός, όταν ρωτήθηκε, αρνήθηκε να εγγυηθεί, γιατί δεν τον γνώριζε. Αφού όμως μελέτησα εξονυχιστικά την περίπτωση, βρήκα ότι μπορώ μεν να αφήσω τον άνθρωπο ελεύθερο να περιέλθει την επαρχία και να δει τα αξιοθέατα στον Μαραθώνα, την Ελευσίνα, τα Μέγαρα και όσα άλλα θεωρούσε καλό να επισκεφθεί ως περιηγητής -γιατί περιηγητής ήταν-, τον κάλεσα όμως και ειλικρινά του είπα ότι έχω χρέος, αφού τόσο επίσημα η διοικητική αρχή των Θηβών τον παρέπεμψε εδώ ως ένοχο, έχω χρέος να ρωτήσω κι εγώ τους ανωτέρους μου πώς πρέπει να φερθώ κι ότι αυτό θα προσπαθήσω να το μάθω εντός 4—5 ημερών το πολύ και ότι στο διάστημα αυτό μπορεί ελεύθερος να επισκεφθεί ως περιηγητής οτιδήποτε αξιόλογο βρίσκεται εδώ, υποσχόμενος μόνον σ’ εμένα ως τίμιος άνθρωπος ότι δεν πρόκειται να φύγει από εδώ πριν λάβω τις αναγκαίες για την περίσταση αυτή οδηγίες. Ο άνθρωπος δέχθηκε την πρότασή μου και υποσχέθηκε ότι θα περιμένει να λάβω τις οδηγίες μου, κι έτσι αφέθηκε ελεύθερος να περιηγηθεί στην επαρχία.

Συνέταξα λοιπόν αμέσως αναφορά προς την Γραμματεία της Επικράτειας για τα Εσωτερικά και στην αντίστοιχη για τη Δικαιοσύνη, ζητώντας οδηγίες τους γι’ αυτήν την υπόθεση και παρακαλώντας τους να απαντήσουν το ταχύτερο για το ζήτημά μου, για να μην ενοχλείται ο άνθρωπος ευρισκόμενος υπό αστυνομική επιτήρηση εδώ. Συγχρόνως όμως έγραψα και στον Βασιλικό Επίτροπο του εγκληματικού Δικαστηρίου της Χαλκίδας[22], ζητώντας του οδηγίες περί του πρακτέου, με την ίδια παράκληση, για την ταχύτερη δυνατή απάντηση στο αίτημά μου. Αλλά οι μέρες κι οι εβδομάδες περνούσαν κι απάντηση δεν έπαιρνα καμία από καμία πλευρά και τότε, ο Άγγλος αλλά κι εγώ ο ίδιος χάσαμε την υπομονή μας και ο μεν Άγγλος πήρε εν αγνοία μου διαβατήριο εσωτερικού, ή μάλλον είδα με τα ίδια μου τα μάτια τον άνθρωπο να προσέρχεται στο κτήριο της Νομαρχίας και να ζητάει από τον υπάλληλο της υπηρεσίας των διαβατηρίων, προς τον οποίο όμως – ας σημειωθεί εν παρόδω – δεν είχα δώσει καμία απαγορευτική διαταγή για τον Άγγλο, να ζητάει διαβατήριο για την Αίγινα και προς το βράδυ της ίδιας μέρας να έρχεται στο σπίτι μου, τη μέρα της ονομαστικής μου γιορτής[23], για να μου ευχηθεί και να με αποχαιρετήσει φεύγοντας από την Αθήνα. Μόλις δύο ημέρες από την αναχώρησή του έφθασαν οι αναμενόμενες[24] τόσον καιρό απαντήσεις. Και οι μεν των Γραμματέων της Επικράτειας, των Εσωτερικών δηλαδή και της Δικαιοσύνης, αλλά και της των Εξωτερικών, με επέπλητταν γι’ αυτήν τη διαγωγή μου προς τον ξένο και διέτασσαν την άμεση απελευθέρωσή του, η δε του Εισαγγελέα του εγκληματικού Δικαστηρίου της Χαλκίδας ομοίως με επέπληττε που δεν παρέπεμψα αμέσως τον ένοχο στο Δικαστήριο, το οποίο είναι και μόνον το αρμόδιο να αποφανθεί για την αθωότητά του και αν όντως οπλοφορούσε εν αγνοία του, και με διέτασσε να παραπέμψω αμέσως[25] τον άνθρωπο στο Δικαστήριο της Χαλκίδας· τότε, διασταυρώνοντας εγώ τις απαντήσεις, έστειλα τις μεν διαταγές των Υπουργών στον Εισαγγελέα, την δε του Εισαγγελέα προς τα Υπουργεία και τότε άκουσα από κάποιον ξένο[26], που και αυτός ζητούσε πριν την απελευθέρωση του Άγγλου, ότι εγώ γνώριζα με ποιους ανθρώπους είχα να κάνω.

Η μετάθεση, οι Δημογέροντες και οι δυσκολίες συμβίωσης χριστιανών και μουσουλμάνων.

Δεν πέρασε όμως πολύς καιρός από αυτό το γεγονός και λαμβάνω Βασιλικό Διάταγμα για τη μετάθεσή μου στη Νομαρχία της Εύβοιας[27].

Έφυγα λοιπόν για δεύτερη φορά στη Χαλκίδα κι εκεί συνάντησα πάλι πολλές δυσκολίες στη διοίκηση του τόπου, επειδή τα περισσότερα χωριά του νησιού δεν είχαν Δημογέροντες και με δυσκολία μπόρεσα να τοποθετήσω τέτοιους, γιατί παραιτούνταν οι άνθρωποι, λέγοντας ότι είναι αμαθείς και αγράμματοι και ούτε ανάγνωση γνωρίζουν, πολύ δε λιγότερο γραφή[28]. Θυμάμαι μάλιστα ότι επιφόρτισα κάποιους από τους εκεί παροίκους – που είχαν αγοράσει κτήματα από τους Οθωμανούς – να αναλάβουν να εκτελούν χρέη γραμματέων στις Δημογεροντίες κοντά στα κτήματά τους, έδωσα μάλιστα κι ένα χρηματικό ποσό από το βαλάντιό μου σε έναν λογιότατο, για να εκτελεί χρέη γραμματέα σε κάποια από τα χωριά, μέχρι να συσταθούν οι Δήμοι, όπως αναμενόταν[29], και τότε θα προσδιοριζόταν και μισθός ανάλογος για τους γραμματείς τους.

Ταυτόχρονα συνάντησα και διαλείποντες πυρετούς να πλήττουν το νησί και πολλούς υπαλλήλους της Νομαρχίας, για να μην πω όλους, να πάσχουν από αυτήν τη νόσο. Το πιο δύσκολο απ’ όλα ήταν ότι πανδημεί κατέφευγαν εκεί τότε οι Σάμιοι, καθώς το νησί τους αποδόθηκε από τις τρεις Δυνάμεις στην Οθωμανική κυριαρχία,[30] κι έπρεπε βεβαίως να τους βρίσκω κατοικίες, για να καταλύσουν, και γι’ αυτόν τον λόγο έπρεπε να καταλαμβάνονται τα άδεια σπίτια των Οθωμανών, τα οποία αυτοί, ή οι επίτροποι των απάντων, παραχωρούσαν με πολλή δυσκολία. Συνέβη, κατά την απουσία μου από τη Χαλκίδα σε περιοδεία στον Νομό, να καταναγκάσει ο ασκών τη διοίκηση της πόλης Διευθυντής κάποιους σημαντικούς Οθωμανούς να βγουν βίαια από τα σπίτια τους και να ξεσηκωθεί μεγάλη αγανάκτηση μεταξύ των Οθωμανών εν γένει, με αποτέλεσμα να παρουσιασθούν και στον Τύπο ως δίκαια τα παράπονά τους κατά του Νομάρχη[31].

Κι οι Σάμιοι όμως εξακολουθούσαν να φτάνουν κατά κύματα στη Χαλκίδα κι οι δυσκολίες υπεραυξάνονταν, κι αυτοί οι ίδιοι υπέβαλαν αναφορά στην Κυβέρνηση, παραπονούμενοι για τους περιορισμούς χώρου που υφίσταντο εξαιτίας της έλλειψης καταλυμάτων, ενώ υπάρχουν, έλεγαν, Οθωμανικές οικίες πολύ ευρύχωρες, κατεχόμενες από λίγους Οθωμανούς που κατοικούσαν σε αυτές. Ο Γραμματέας Επικρατείας επί των Εσωτερικών (Κωλέττης) διέταξε τη Νομαρχία να διατάξει τις Οθωμανικές οικογένειες της Χαλκίδας να μεταφερθούν όλες σε δύο ή τρεις οικίες κι οι υπόλοιπες να δοθούν να τις κατοικήσουν οι Σάμιοι. Τη διαταγή αυτή ούτε την εκτέλεσα ούτε επρόκειτο ποτέ να την εκτελέσω, γιατί αντέβαινε πλήρως θρησκευτικά έθιμα των Οθωμανών, σύμφωνα με τα οποία ούτε ο αδελφός του συζύγου δεν επιτρέπεται να βλέπει, πολλά δε μάλλον να συγκατοικεί με τη νύφη του· εξοικονομούσα δε τα πράγματα όπως μπορούσα καλύτερα, πείθοντας όσους είχαν σπίτια και μπορούσαν να τα διαθέσουν αντί ενοικίου· με βοηθούσαν μάλιστα πρόθυμα και οι Δημογέροντες του τόπου, παρόλο που ήταν ασθενείς και γέροντες. Αλλά στο τέλος, κουρασμένοι πολύ από αυτούς τους μόχθους, υπέβαλαν οριστικά την παραίτησή τους στη Νομαρχία – όπως και άλλοτε – αλλά με την προτροπή μου παρέμειναν προς εκπλήρωση των καθηκόντων τους· τη φορά όμως αυτή θεώρησα κι εγώ καλό να δεχθώ την παραίτηση των γερόντων αυτών και να διατάξω νέες εκλογές.

Και εδώ προέκυψε άλλη πάλι δυσχέρεια, η εξής: κρίνοντας δηλαδή καλό ν’ απαλλάξω τους γέροντες εκείνους από τα πολύμοχθα έργα τους, διέταξα τον Γραμματέα του Νομού Εδιπίδη[32] να συντάξει την πρόσκληση των πολιτών σε συνέλευση για εκλογή Δημογερόντων, αφού είχε γίνει δεκτή η παραίτηση όσων ως τότε κατείχαν τις θέσεις αυτές. Ο Γραμματέας όμως, στο σχέδιο της πρόσκλησης αυτής, εισήγαγε μία έννοια, που επρόκειτο να γεννήσει, κατά πρώτο λόγο, τη διαίρεση μεταξύ αυτοχθόνων και ετεροχθόνων[33] έγραφε δηλαδή να εκλεγούν Δημογέροντες από κατοίκους και παροίκους. Εγώ όμως έκρινα ότι δεν έπρεπε να διαγράψω τη φράση αυτή, υποπτευόμενος ότι αυτό μπορούσε να ερεθίσει πάρα πολύ τους παροίκους, όταν θα πληροφορούνταν την περίσταση, διότι προ καιρό διαμαρτύρονταν για την ανικανότητα και την αμάθεια των τότε Δημογερόντων και επιθυμούσαν να δουν στη θέση αυτή και ανθρώπους που προέρχονταν από τους ίδιους, πιο ικανούς και μορφωμένους· έπειτα, δεν πίστευα ποτέ ότι θα καταντούσαν τα πράγματα εκεί που κατάντησαν – εξαιτίας της προαναφερθείσας φράσης στην προκήρυξη -, ήλπιζα μάλιστα απεναντίας ότι γι’ αυτόν τον λόγο θα κέρδιζα την υπόληψή τους κι ότι θα συνέπρατταν μαζί μου για την επιτυχή κατάρτιση αξιόλογης Δημογεροντίας· αν όμως έπρεπε να υπάρξει κάποιο παράπονο εναντίον μου, αυτό φυσικά έπρεπε να προέλθει από τους αυτόχθονες, οι οποίοι μέχρι τότε σχημάτιζαν τις Δημογεροντίες τους χωρίς καμία ανάμειξη των παροίκων· αυτό μάλιστα γινόταν παντού σχεδόν στην Ελλάδα και παράδειγμα είχα την πόλη της Θήβας, όπου, επί των ημερών μου[34] ως Νομάρχη Αττικής και Βοιωτίας, όταν επρόκειτο να γίνουν εκλογές, συγκεντρώθηκαν οι εκεί πολυάριθμοι πάροικοι, που μετά βεβαιότητας θα υπερίσχυαν των κατοίκων στις εκλογές.

Όταν αυτοί αρνήθηκαν να συμπράξουν με εκείνους και διαλύθηκε η συνέλευση θορυβωδώς γι’ αυτόν τον λόγο, ο Έπαρχος μου υπέβαλε αναφορά για την υπόθεση, ζητώντας μου οδηγίες περί του πρακτέου, και δεν δίστασα ούτε στιγμή να τις δώσω, γράφοντας προς τον Έπαρχο να διατάξει την εκλογή με όποιον τρόπο γινόταν μέχρι εκείνη την εποχή. Ανέφερα δε ταυτόχρονα το πράγμα στην επί των Εσωτερικών Γραμματεία της Επικράτειας και έλαβα απ’ αυτήν (από τον Κωλέττη) απάντηση ότι καλώς διέταξα κι ότι έτσι έπρεπε να γίνει μέχρι τη θέσπιση του κυοφορούμενου τότε νόμου για τους Δήμους[35].

Αλλά, θα μου πει κανείς, γιατί και στην παρούσα περίσταση δεν ακολούθησα την ίδια οδό όπως και στην περίπτωση της Θήβας; Βεβαίως έπρεπε να πράξω έτσι, ανέλαβα όμως την ευθύνη στην περίσταση αυτή, πρώτον για να συμβιβάσω τις γνώμες και, δεύτερον, γιατί έβλεπα ότι υπήρχε ανάγκη η πόλη της Χαλκίδας να έχει στο σώμα της Δημογεροντίας και κάποια μέλη πιο ικανά και μορφωμένα, που δεν μπορούσαν να βρεθούν μεταξύ των ντόπιων. Δεν αρκέστηκαν όμως οι πάροικοι στον διαλλακτικό αυτόν τρόπο και θέλησαν ν’ αποκλείσουν ολωσδιόλου τους ντόπιους από τη συμμετοχή τους στη Δημογεροντία. Κι ευθύς στην πρώτη συνέλευση των εκλογέων, στην οποία προήδρευε κατ΄ εντολή μου η υπάρχουσα ακόμη Δημογεροντία, οι αρχηγοί των παροίκων ενήργησαν ώστε να συγκεντρωθούν στην εκλογή και όσοι είχαν πρόσφατα φτάσει από τη Σάμο. Βλέποντας αυτό η προεδρεύουσα Δημογεροντία, έκανε τις εύλογες παρατηρήσεις της, αλλά καθώς δεν εισακούσθηκε, διαμαρτυρήθηκε για την επέμβαση αυτή κι αποχώρησε από τον τόπο της συνεδρίασης μαζί με όλους τους παλιούς κατοίκους. Κάποιοι μάλιστα από τους Σάμιους προσέβαλαν τους Δημογέροντες την ώρα που αποχωρούσαν και, όπως λεγόταν, προπηλάκισαν[36] έναν απ’ αυτούς. Πριν υποβάλουν αναφορά για τα συμβάντα αυτά οι Δημογέροντες που ήταν και παθόντες, έτρεξαν στη Νομαρχία πολλοί Σάμιοι, παραπονούμενοι ότι τους αποκλείουν οι ντόπιοι από την επικείμενη εκλογή και δυσανασχετώντας για τη διαγωγή της Δημογεροντίας. Εγώ τους είπα ότι, αν και τους δέχτηκε ο τόπος ως Έλληνες αδελφούς και συναγωνιστές και η Κυβέρνηση επιδεικνύει απέναντί τους συμπάθεια και τους προσφέρει όποια περίθαλψη είναι δυνατή, δεν είναι όμως ακόμη αναγνωρισμένοι πλήρως ως Έλληνες υπήκοοι, διότι, ενώ οι ντόπιοι έδωσαν ήδη προ πολλού τον κατά τον νόμο όρκο του Έλληνα υπήκοου, κανείς απ’ αυτούς δεν παρουσιάστηκε να δώσει αυτόν τον όρκο[37]. Πείσθηκαν λοιπόν οι άνθρωποι στα λόγια μου και πολλοί από αυτούς παρουσιάστηκαν τότε, για να δώσουν αυτόν τον όρκο.

Η συνέλευση για την εκλογή Δημογερόντων. Οι έριδες ντόπιων και παροίκων.

Έτσι προχωρούσαν τα πράγματα μέχρι την επόμενη Κυριακή, όταν άκουσα ότι ο ιερέας της εκκλησίας του φρουρίου[38], μετά το τέλος της λειτουργίας, ανήγγειλε στον λαό ότι την ημέρα εκείνη μετά το μεσημέρι θα γίνει συνέλευση για την εκλογή Δημογερόντων κι ότι γι’ αυτό καλούνται οι πολίτες να συγκεντρωθούν στην εκκλησία.

Την ανακοίνωση αυτή την έκανε ο ιερέας κατόπιν εισηγήσεως των αρχηγών των παροίκων και χωρίς καμία ειδοποίηση της Δημογεροντίας. Και πράγματι συνήλθαν μετά το μεσημέρι εκείνης της ημέρας οι πάροικοι, αλλά θεώρησαν πρέπον να καλέσουν και τον Νομάρχη στη συνέλευση αυτή· πήγα λοιπόν στην εκκλησία με τη στολή μου[39], αλλά βλέποντας ότι ούτε οι Δημογέροντες ούτε κανείς σχεδόν άλλος από τους πολλούς κατοίκους της πόλης ήταν παρόντες, έκανα την παρατήρηση προς τους εκεί συναθροισμένους, δίνοντάς τους τις δέουσες νουθεσίες περί ομόνοιας· αλλά μη εισακουόμενος, είπα καταλήγοντας ότι θεωρώ ασυμβίβαστη την σε ένα σώμα συνέλευση των δύο αυτών μερών, των ντόπιων δηλαδή και των παροίκων, για την εκλογή Δημογερόντων και γι’ αυτό προτείνω να εφαρμοσθεί η δι’ αντιπροσώπων εκλογή (η έμμεση) για τον σκοπό αυτόν· όταν όμως εναντιώθηκε πάλι και στην πρόταση αυτή ο Αθανάσιος Πετζάλης[40], ο σφοδρότερος από τους αρχηγούς των παροίκων, και ύψωσε στην αγόρευσή του το δάχτυλο – όπως έκανε ίσως στο Δικαστήριο προς τον αντίδικό του – του είπα με την εμβρίθεια και την αξιοπρέπεια που άρμοζε στη θέση μου, ότι εγώ δεν ήρθα εδώ για να φιλονικήσω σαν κανένας Δικηγόρος· είμαι αντιπρόσωπος της Κυβέρνησης και εγώ μπορώ να ενεργήσω και να εφαρμόσω τους Νόμους· αν όμως οι εδώ συγκεντρωμένοι θέλουν μαζί σου να πράξουν διαφορετικά, εγώ αποσύρομαι κι εσείς θα δείτε. Τότε φώναξαν οι περισσότεροι από αυτούς ότι δεχόμαστε την πρόταση του Νομάρχη κι εκλέγουμε από την πλευρά μας τους κατά νόμον αντιπροσώπους, έναν ανά πενήντα ομογενείς, κι έτσι άρχισαν αμέσως την εκλογή τους, ενώ εγώ αποχώρησα από εκεί.

Αλλά δύο μέρες αργότερα, κατά τις οποίες και οι παλιοί κάτοικοι της Χαλκίδας είχαν εκλέξει τους αντιπροσώπους τους, αναφύεται πάλι μεταξύ αυτών και των παροίκων άλλη έριδα· αλληλοκατηγορούνταν δηλ. ότι ανέγραφαν στους καταλόγους, οι μεν κάποιους μη παρεπιδημούντες, οι δε πεθαμένους κτλ.· τότε πάλι πρότεινα στα (δύο) μέρη να εκλέξουν μεταξύ τους από δύο πρόσωπα και μαζί μου να εξετάσουν τους καταλόγους και να τους διορθώσουν οριστικά. Αλλά πριν συμβεί αυτό, οι πάροικοι ή οι κορυφαίοι μεταξύ τους, συντάσσουν αναφορά, την οποία έστειλαν στη Νομαρχία, στην οποία έλεγαν, ότι δεν θα αναγνώριζαν στο εξής την υπάρχουσα ακόμη Δημογεροντία, που εξακολουθούσε κατ’ εντολή μου να ασκεί τα καθήκοντά της μέχρι την ολοκλήρωση της εκλογής νέων Δημογερόντων, και στο ίδιο έγγραφο έλεγαν ότι θα προχωρήσουν στην εκλογή αυτή χωρίς άλλο· ζήτησαν δε από εμένα, ενώ απουσίαζα, αλλά και από τον Γραμματέα, που ήταν παρών, απάντηση στην αναφορά τους αυτή εντός της ημέρας. Και την αναφορά μού την επέδειξε ο Γραμματέας Εδιπίδης (που συμφωνούσε με τους παροίκους) με θριαμβευτικό ύφος, προσθέτοντας και την απαίτηση σχετικά με την προθεσμία για την απάντηση. Αλλά τότε, θεωρώντας ότι η υπόθεση έπαιρνε στασιαστικό χαρακτήρα, πήρα στα χέρια μου το περί στρατοδικείου Βασιλικό Διάταγμα[41], το επέδειξα  στην πρεσβεία των παροίκων, που είχε έρθει εντός της προθεσμίας που αυτοί είχαν ορίσει, και είπα ότι, εάν δεν αποσύρουν την αναφορά τους μέσα στην ημέρα, η απάντηση της Νομαρχίας θα είναι η σύσταση στρατοδικείου, στο οποίο θα οδηγηθούν όσοι τολμήσουν να αντισταθούν στη Δημογεροντία και να συστήσουν άλλη χωρίς τη συγκατάθεσή μας.

Η πρεσβεία πήρε σημείωμα με τον αριθμό του Διατάγματος, το οποίο επέδειξε στη συνάθροιση των παροίκων, και αυτοί αποφάσισαν ύστερα από μακρά, όπως πληροφορήθηκα, αντίσταση και αντιλογία του Αθανάσιου Πετζάλη και απέσυραν το έγγραφο εκείνο· αλλά ενώ απέσυραν αυτό, συνέταξαν και έστειλαν προς την Κυβέρνηση αναφορά, αιτούμενοι τα ίδια ακριβώς προνόμια που προσπάθησαν να αποσπάσουν με κάθε τρόπο και από τη Νομαρχία, την οποία και κατήγγειλαν ίσως για παράβαση καθήκοντος. Έγραψα όμως και εγώ τα όσα είχαν συμβεί, και σε απάντηση λαμβάνω διαταγή εκ μέρους της επί των Εσωτερικών Γραμματείας (υπό τη διεύθυνση του Κωλέττη) να διατάξω την εξακολούθηση της υπηρεσίας της υφιστάμενης Δημογεροντίας μέχρι τη δημοσίευση και την εφαρμογή του νόμου περί Δήμων, και συγχρόνως να πω στους παροίκους που υπέβαλαν αναφορά με το ίδιο αντικείμενο να έχουν υπομονή μέχρι την εποχή που θα μπορέσουν και αυτοί να συμμετάσχουν στα πράγματα του Δήμου Χαλκιδέων, και αν εγώ δεν έκρινα κατάλληλο για την αξιοπρέπειά μου να πω αυτό στους παροίκους, να επιφορτίσω τον τότε, συγχρόνως με τη διαταγή, διορισμένο και σταλμένο στη Νομαρχία Εύβοιας ως διευθυντή Κλεομένη[42], να ανακοινώσει στους παροίκους την προαναφερθείσα απόφαση της Κυβέρνησης.

Ας σημειωθεί μάλιστα εδώ εν παρόδω ότι ο Κωλέττης μου όρισε κι εδώ, καθώς και στον Νομό Αττικής και Βοιωτίας, τον Κλεομένη ως διευθυντή, δηλαδή αντιπρόσωπό μου. Και ο μεν Κλεομένης, εξηγώντας μου τις διατάξεις για τις προϋποθέσεις των Δημοτών που όριζε ο νόμος για τους Δήμους – που ήταν ήδη δημοσιευμένος αλλά όχι ακόμη και εφαρμοσμένος – προσπαθούσε να με πείσει ότι, σύμφωνα με αυτές, οι πάροικοι όλοι ανεξαιρέτως επρόκειτο να θεωρηθούν δημότες, πράγμα που δεν περιλάμβαναν οι διατάξεις αυτές των οποίων εγώ είχα κάνει χρήση προηγουμένως, επιδεικνύοντάς τες στους αντιπολιτευόμενους παροίκους, για να τους πείσω να δεχθούν τον από εμένα προτεινόμενο συμβιβασμό με τους παλιούς κατοίκους, λέγοντάς τους ότι σύμφωνα και με αυτόν τον νόμο, τον οποίο θέσπισαν όχι αυτόχθονες αλλά πάροικοι, όπως ο Κωλέττης, ο Σχινάς[43] και ο Θεοχάρης[44] και ενέκρινε η ίδια η ξενική Αντιβασιλεία, δεν μπορούσαν, τους έλεγα, ούτε σύμφωνα με αυτές τις διατάξεις να πάρουν μέρος στα πράγματα του Δήμου όλοι ανεξαιρέτως όσοι παροίκησαν στη Χαλκίδα και δεν πληρούσαν τις εκεί οριζόμενες προϋποθέσεις[45]. Τα ίδια είπα και στον διευθυντή Κλεομένη, αλλά εκείνος μου έδειξε μια άλλη διάταξη στον νόμο, που αποφαινόταν ότι, κατά την πρώτη σύσταση των Δημοτικών Αρχών, όλοι ανεξαιρέτως οι κάτοικοι ενός Δήμου θα πάρουν μέρος, αλλά η διάταξη αυτή αναγραφόταν μετά τη διάταξη για τους περισσότερο επιβαρυνόμενους με δημοτικούς φόρους[46], κι έλεγε μάλιστα, ότι καθώς μέχρι την εποχή εκείνη δεν ήταν γνωστοί οι δημοτικοί φόροι, γι’ αυτό κατά την πρώτη σύσταση των Δήμων επιτρεπόταν σε όλους τούς κατοίκους (εννοείται όσους πληρούσαν τα υπόλοιπα προσόντα που απαιτούσε ο νόμος) να συμμετάσχουν στην κατάρτιση των δημοτικών αρχών. Στα επιχειρήματά μου αυτά ο Κλεομένης μου απάντησε ότι απορούσε πώς αυτοί που υπηρετούσαν στο Υπουργείο στην Αθήνα έβλεπαν αλλιώς την υπόθεση, που μετά την επιχειρηματολογία μου ήταν πολύ σαφής.

Δεν επιφόρτισα λοιπόν τον διευθυντή να ανακοινώσει της απόφαση της Κυβέρνησης στην επιτροπή των παροίκων, για να μην οδηγήσει, ως νεοφώτιστος, σε ακόμη περισσότερες παρερμηνείες σχετικά με τις διατάξεις του Νόμου, αλλ’ ανέλαβα μόνος το καθήκον τούτο. Και είπα μεν προς την επιτροπή ό,τι έγραφε η Γραμματεία των Εσωτερικών, ότι δηλαδή θα λάβουν μέρος και αυτοί στη σύσταση των δημοτικών αρχών, όταν θα τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος περί Δήμων, αλλά αν εγώ μένω έως τότε Νομάρχης, δεν θα επιτρέψω βεβαίως σε όλους ανεξαιρέτως που σήμερα ζητούν διά της βίας να επιβληθούν στη δημοτική αρχή, αλλά μόνον εκείνοι θα ασκήσουν το δικαίωμα αυτό, όσοι βρεθούν να έχουν τα προσόντα που απαιτεί ο Νόμος, στην παρατήρηση δε ενός μέλους της επιτροπής, του πλουσιότερου από όσους ήταν παρόντες εκεί, που είπε ότι είμαι σφόδρα αυτοχθονικός, απάντησα περιφρονητικά ότι δεν καταδέχομαι να περιμένω την τιμή που μου αρμόζει από κολακείες προς τους αυτόχθονες, αλλά συναισθάνομαι την αξία μου ανεξάρτητα από την τυχαία γέννησή μου στον τόπο αυτό, την ελεύθερη Ελλάδα, αν και μπορούσα να ευχαριστώ τον Θεό και να καυχιέμαι ταυτόχρονα ότι έχω πατρίδα τη δοξασμένη Αθήνα.

Οι Οθωμανοί αρνούνται να παραχωρήσουν τα σπίτια τους στους Σάμιους πρόσφυγες.

Μόλις είχε πάρει τέλος η υπόθεση αυτή κι αμέσως αναφύεται άλλη περιπλοκή πραγμάτων, διότι και (οι) Σάμιοι εξακολουθούσαν να απαιτούν καταλύματα και οι Οθωμανοί να δυσκολεύονται να παραχωρούν άδεια τα σπίτια τους χάριν των Σάμιων, και γι’ αυτόν τον λόγο διατυπώνονταν παράπονα κι από τις δύο πλευρές, ενώ εγώ, πάντοτε συμβίβαζα, όσο μπορούσα, τις διενέξεις τους.

Στο τέλος όμως η επιτροπή για τα καταλύματα, την οποία θεώρησα αναγκαίο να συστήσω λίγο καιρό πριν, για να ανακουφίσω τους γέροντες της Δημοτικής Αρχής, κι απαρτιζόταν από ντόπιους και παροίκους, έκρινε εύλογο να εξώσει τον πρώτο μεταξύ των Οθωμανών, τον Χασάν Μπέη, που κατείχε το μεγαλύτερο σπίτι, αλλά δεν είχε πολυμελή οικογένεια, για να εγκαταστήσει εκεί τους αξιωματικούς ενός στρατιωτικού σώματος που περνούσε από την πόλη κι επρόκειτο να παραμείνει σε αυτήν για λίγες ημέρες. Ο Χασάν Μπέης, ακούγοντας την πρόταση αυτή της επιτροπής, θορυβήθηκε πολύ και μου έστειλε άνθρωπό του, παραπονούμενος για την προσβολή που του έγινε και ζητώντας την αναστολή της αποφάσεως της επιτροπής· εγώ εισάκουσα το αίτημα του Οθωμανού εκείνου, ο οποίος θεωρούνταν ο αντιπρόσωπος, ας πούμε, των εκεί παροικούντων Οθωμανών, και διέταξα να αφήσουν ανενόχλητο τον άνθρωπο και να φροντίσουν να βρουν άλλο κατάλληλο οίκημα για τους αξιωματικούς.

Η επιτροπή μού προτείνει τότε, αν συμφωνώ, να καταλάβουν γι’  αυτόν τον σκοπό κάποιο άλλο οίκημα ευρύχωρο και κενό, το οποίο όμως οι Οθωμανοί κρατούν κλειστό και με διαλείμματα συγκεντρώνονται ορισμένοι από αυτούς για λίγες ώρες την ημέρα, ονομάζοντάς το Μεχκεμέ (δικαστήριο)[47]. Έδωσα λοιπόν αμέσως τη συγκατάθεσή μου γι’  αυτό κι η επιτροπή κάλεσε τους ιδιοκτήτες αυτού του οικήματος να το παραχωρήσουν μέσα σε 24 ώρες, για να καταλύσουν εκεί οι αξιωματικοί για λίγες ημέρες. Αλλά αμέσως μετά την ειδοποίηση αυτή της επιτροπής, βλέπω να παρουσιάζονται μπροστά μου δύο από τους πρόκριτους Οθωμανούς και (να) μου επιδίδουν αναφορά, ζητώντας με αυτήν την αναστολή της απόφασης της επιτροπής, με το αιτιολογικό ότι το οίκημα αυτό θεωρούνταν γι’  αυτούς ιερός τόπος, διότι χρησιμεύει ως Μεχκεμές. Η αναφορά αυτή έφερε την υπογραφή: «το σύνολο των Οθωμανών». Εγώ όμως δεν δέχθηκα την αναφορά αυτή, πρώτον λέγοντας στους απεσταλμένους ότι η υπογραφή της είναι κάτι έκτακτο, που φανερώνει ένα είδος συστάσεως κατά της απόφασης μιας Αρχής, και δεύτερον τους είπα ότι είμαι έτοιμος να αποσύρω την απόφαση αυτή, αν εκείνοι μου χορηγήσουν άλλο κατάλληλο οίκημα για να καταλύσουν οι αξιωματικοί, ότι δεν αναγνωρίζω μέσα στο Ελληνικό Κράτος την υπόσταση Οθωμανικού δικαστηρίου, και ότι αν αυτοί θέλουν να έχουν κάποιο μέρος, όπως έλεγαν, όπου να συνδιασκέπτονται ορισμένες φορές για τις υποθέσεις τους και να φυλάσσουν τα παλαιά τους έγγραφα και αρχεία, μπορούν να κρατήσουν δύο ή τρία δωμάτια του ίδιου αυτού οικήματος για τον σκοπό αυτό, διότι το οίκημα έχει, όπως έμαθα, περισσότερα από δέκα δωμάτια· έτσι αποχώρησαν οι πρέσβεις αυτοί, παίρνοντας πίσω την αναφορά τους και το οίκημα ανοίχθηκε και οιαξιωματικοί εγκαταστάθηκαν σε αυτό, ενώ οι στρατιώτες εγκαταστάθηκαν σε ένα από τα πολλά τζαμιά της πόλης (βλ. αναλυτικά εδώ ποια ήταν αυτά), κακώς μεν, αλλά για να μην ενοχληθούν περισσότερο οι Οθωμανοί.

Φαίνεται όμως ότι η στάση μου αυτή κίνησε περισσότερο τη χολή των Οθωμανών και, αν και στο παρελθόν είχαν γράψει παράπονα κατά των διοικητικών Αρχών της Εύβοιας, αυτήν τη φορά πρέπει να εξέφρασαν άκρα δυσανασχέτηση για τη βεβήλωση[48], όπως έλεγαν, του Μεχκεμέ τους. Τα παράπονα αυτά λοιπόν, καθώς και εκείνα των παροίκων, τα οποία ανέφερα πιο πάνω, κυοφορούσαν εν αγνοία μου τη μελλοντική μου παραίτηση από τη Νομαρχία της Εύβοιας, αλλά αυτή δεν επήλθε αμέσως μετά τα συμβάντα αυτά· έμελλε να συμβεί κι άλλο περίεργο γεγονός, το οποίο επέφερε την έκπτωσή μου (αν μπορεί να ονομαστεί έτσι η παραίτησή μου, που μου εστάλη τον Μάιο ή τον Ιούνιο του 1835)[49]. Αυτό ήταν το εξής:

Στην επαρχία Ξηροχωρίου, κοντά στο λιμάνι των Ωραιών (sic), είχαν χτίσει μερικά καλυβόσπιτα οι πρόσφυγες από τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, που κατοικούσαν εκεί οικογενειακώς και ασκούσαν το επάγγελμα των μεταπρατών, συναλλασσόμενοι με τους εκεί ελλιμενιζόμενους εμπόρους και ναυτικούς· το μέρος αυτό, όπου βρίσκονταν αυτές οι καλύβες, το διεκδικούσε ο ιδιοκτήτης των γύρω ευρισκόμενων απέραντων αγρών Χασάν Μπέης και κίνησε αγωγή για διατάραξη κατοχής και έξωση των προσφύγων εκείνων[50] ενώπιον του Ειρηνοδίκη του Ξηροχωρίου και πέτυχε απόφαση υπέρ της αγωγής του· αλλά τις αποφάσεις των Δικαστηρίων αυτών τότε, καθώς δεν υπήρχε ο δικαστικός οργανισμός (= Νόμος) που ψηφίστηκε αργότερα[51], ήταν κατά τον νόμο υποχρεωμένες να τις εκτελούν οι διοικητικές αρχές και, αντ’ αυτών, οι Δημοτικές· συνεπώς η Δημογεροντία Ξηροχωρίου επρόκειτο να εκτελέσει την απόφαση του Ειρηνοδικείου περί εξώσεως. Η Δημογεροντία όμως, πριν προβεί σε αυτήν την ενέργεια, έκρινε καλό να υποβάλει αναφορά για το ζήτημα στη Νομαρχία, εκθέτοντας τη δυσχερή της θέση να εκδιώξει από τις κατοικίες τους γύρω στις 100 οικογένειες, μέσα στον χειμώνα, και να τις πετάξει στον δρόμο, και ζητούσε από τη Νομαρχία οδηγίες περί του πρακτέου. Εγώ πάλι, εκτιμώντας το βάρος των παρατηρήσεων της Δημογεροντίας, έκρινα επίσης καλό να αναφέρω την υπόθεση στο Υπουργείο Εσωτερικών (υπό τη διεύθυνση του Κωλέττη) και να υποδείξω κάποιον τρόπον με τον οποίο η Κυβέρνηση μπορούσε να συμβιβάσει την υπόθεση και να μην υποφέρουν οι φτωχοί πρόσφυγες από την άμεση εκτέλεση της σκληρής, αν και ίσως δίκαιης, εκείνης απόφασης. Παρακαλούσα όμως ταυτόχρονα τον Υπουργό να απαντήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην αναφορά μου αυτή, για να καθοδηγηθώ ως προς τις διαταγές που επρόκειτο να δώσω και που η Δημογεροντία περίμενε από εμένα· ως συνήθως, όμως, αφού πέρασαν αρκετές ημέρες, παίρνω διαταγή κι επίπληξη ταυτόχρονα, γιατί δεν έσπευσα αμέσως να εκτελέσω την απόφαση εκείνη του Δικαστηρίου χωρίς παρατηρήσεις, και μου δινόταν η εντολή να την εκτελέσω αμέσως. Διέταξα λοιπόν αμέσως τη Δημογεροντία να προβεί στην εκτέλεση της απόφασης και αναχώρησα για την Αθήνα, έχοντας προ πολλού άδεια απουσίας.

Η συνάντηση με τον πρεσβευτή της Υψηλής Πύλης

Εκεί ο Αρχικαγκελάριος κόμης Άρμανσμπεργ[52] με κάλεσε σε γεύμα και μετά το γεύμα μου είπε να μείνω στην οικία του το βράδυ εκείνο, όπου είχε κι άλλους προσκεκλημένους κι επρόκειτο να μας τιμήσει με την παρουσία Του και η Α. Μ. ο Βασιλιάς[53].

Έμεινα λοιπόν εκεί και στη συναναστροφή εκείνη είδα πολλούς, και τον πρεσβευτή της Ρωσίας κυρ. Κατακάζη, ο οποίος, αφού μίλησε μαζί μου αρκετή ώρα για διάφορα ζητήματα, βλέποντας κάπου εκεί κοντά τον πρεσβευτή της (Υψηλής) Πύλης Ζεκίπ εφέντη, με ρώτησε αν τον γνωρίζω και αv όχι, με ρώτησε αν θέλω να τον γνωρίσω. Δέχθηκα με χαρά την πρόταση και με γνώρισε με τον Ζεκίπ εφέντη, ο οποίος, ύστερα από μια αδιάφορη συζήτηση, με ρώτησε πού κατοικώ, για να έρθει να με επισκεφθεί. Εγώ όμως, που κατοικούσα τότε σε ένα στενότατο δωμάτιο της πεθεράς μου μαζί της και μαζί με την αδελφή της γυναίκας μου, του είπα ότι τον ευχαριστώ και να μην κάνει τον κόπο, γιατί εγώ είμαι σχεδόν ανέστιος και επί ποδός, καθώς θα έμενα στην Αθήνα λίγες μόνον ημέρες, αφού όμως εκείνος επέμενε να με επισκεφθεί όπου κι αν κατοικώ, του είπα τότε ότι θα έρθω εγώ προς την Εξοχότητά σας, και πράγματι, την επόμενη μέρα επισκέφθηκα το κατάλυμά του και μετά τις πρώτες φιλοφρονήσεις, μου λέει ότι έχει πολλά παράπονα εναντίον μου εκ μέρους των Οθωμανών της Χαλκίδας. Εγώ τότε του είπα ότι έχω στα χέρια μου χρεωστικά έγγραφα προς εμένα διαφόρων Οθωμανών, οι οποίοι καταδικάστηκαν κατά καιρούς από το Δικαστήριο, υποχρεούνταν να πληρώσουν τα έξοδα της δίκης κι έπρεπε να καταναγκασθούν από τη Νομαρχία γι’ αυτό, άλλ’ εγώ επιεικώς φερόμενος, πλήρωσα γι’ αυτούς και πήρα στα χέρια μου μόνο χρεωστικά  έγγραφα. Έπειτα του είπα ότι και στον μεταξύ μας πόλεμο με τους Οθωμανούς, η στάση μου προς τους Οθωμανούς μαρτυρεί ότι δεν θεωρώ πως δεν είναι άνθρωποι κι αυτοί, προς τους οποίους οφείλεται ανθρώπινη συμπεριφορά. Τότε μου απάντησε εκείνος ότι είναι πληροφορημένος σχετικά από πολλούς και γι’  αυτό ούτε έκανε ούτε θα κάνει χρήση των αναφορών που έλαβε από τους ομογενείς του από τη Χαλκίδα, μόνο με παρακαλεί, φεύγοντας για την Εύβοια, να του κάνω δύο χάρες, να εκτελέσω δηλαδή την απόφαση του Ειρηνοδικείου Ξηροχωρίου και δεύτερον, να επιτρέψω στους Οθωμανούς ιδιοκτήτες δασών να κάνουν χρήση των δασών τους. Και ως προς μεν το πρώτο του αίτημα, του απάντησα ότι λίγο πριν αναχωρήσω από τη Χαλκίδα διέταξα την εκτέλεση της απόφασης, για το δεύτερο όμως, για τα δάση, δεν μπορώ να κάνω κάτι, γιατί αντιβαίνει στα σχετικά Διατάγματα της Κυβέρνησης· ο πρέσβης όμως, κατεβάζοντας τον χαρτοφύλακά του, βγάζει διάταγμα εκδεδομένο τρεις ημέρες νωρίτερα και μου το επιδεικνύει, λέγοντας ότι «ιδού τι αποφάσισε εσχάτως η Κυβέρνηση γι’ αυτό το θέμα».

Φυσικό λοιπόν ήταν να του υποσχεθώ και να τον διαβεβαιώσω ότι μόλις φθάσω στη Χαλκίδα, θα εκτελέσω τα αιτήματά του, όχι κάνοντάς του χάρη αλλά απλώς εκτελώντας το καθήκον μου. Μόλις όμως έφθασα στη Χαλκίδα, βλέπω μπροστά μου τον εξ απορρήτων του Χασάν Μπέη να με παρακαλεί εκ μέρους του κυρίου του να διατάξω την εκτέλεση της αποφάσεως του Ειρηνοδικείου Ξηροχωρίου· όταν ρώτησα τον διευθυντή του Νομού γιατί μέχρι τότε δεν εκτελέσθηκε η απόφαση αυτή, ενώ εγώ αναχωρώντας μέρες πριν από τη Χαλκίδα διέταξα την εκτέλεσή της, έμαθα απ’  αυτόν ότι η διαταγή του Υπουργού Οικονομικών, που στάλθηκε κατά την απουσία μου, διέταξε διαφορετικά για την περιοχή γύρω από το λιμάνι των Ωραιών (sic), την οποία αφορούσε η απόφαση, και μου επέδειξε τη διαταγή, που έλεγε ότι ο τόπος στον οποίο βρίσκονται οι καλύβες των προσφύγων πρέπει να μετρηθεί, αν βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη ή μεγαλύτερη των 40 βημάτων από τη χειμερινή ακτή της θάλασσας και, στη μεν πρώτη περίπτωση, να μείνει ανεκτέλεστη η απόφαση, καθώς το μέρος αυτό της παραλίας θεωρείται δημόσιο, ενώ στην άλλη περίπτωση, μπορεί ο ιδιοκτήτης των γύρω γαιών να ζητήσει το δίκιο του. Έτσι, σύμφωνα με αυτή τη διαταγή, που ερχόταν σε σύγκρουση με την προηγούμενη του Υπουργείου των Εσωτερικών, ενώ  έπρεπε να απαντήσουν στην αναφορά μου για την υπόθεση αυτή ομόφωνα περί του πρακτέου, εγώ επρόκειτο να θεωρηθώ στα μάτια του πρέσβη της Πύλης ως κακόπιστος άνθρωπος, που του υποσχέθηκα την άμεση εκτέλεση της απόφασης, έχοντας υπόψη μου την πρώτη διαταγή κι όχι τη δεύτερη.

Ο Βαυαρός Δασάρχης δεν δίνει άδεια για παράνομη υλοτομία.

Ήρθε έπειτα ένας άλλος Οθωμανός, ιδιοκτήτης δάσους, και με παρακάλεσε να του δώσω άδεια ξυλεύσεως στο δάσος του.

Ρώτησα τότε τον διευθυντή, ξανά, αν έλαβα το Βασιλικό Διάταγμα για την παραχώρηση των ιδιωτικών δασών στους κυρίους τους κι όταν με διαβεβαίωσε ότι υπήρχε το Διάταγμα στη Νομαρχία, τον ρώτησα γιατί δεν δόθηκε λοιπόν κατά την απουσία μου άδεια στον αιτούντα κι άκουσα απ’ αυτόν ότι, ναι μεν δόθηκε τέτοια άδεια από τη Νομαρχία, αλλά ο Δασάρχης (Γερμανός αυτός)[54] δεν επιτρέπει την ξύλευση στον αιτούντα ιδιοκτήτη. Κάλεσα τότε τον Δασάρχη και τον ρώτησα γιατί δεν επιτρέπει στον ιδιοκτήτη να κάνει όποια χρήση θέλει στο δάσος του, ύστερα από την έκδοση του Διατάγματος για την παραχώρηση των ιδιωτικών δασών στους κυρίους τους, κι άκουσα απ’ αυτόν ότι γι’ αυτό είναι διορισμένος έφορος των δασών, για να ελέγχει πού πρέπει να κόβουν ξύλα οι υλοτόμοι και πού όχι, για να μην καταστραφούν έτσι τα δάση και υποστεί και οικονομική βλάβη και το Δημόσιο, καθώς και η υγεία έπειτα των κατοίκων, εξαιτίας αυτής της καταστροφής. «Εγώ», προσέθεσε, «δίνω την άδεια ξυλεύσεως όπου πρέπει αυτή να γίνεται κι επειδή τα δικαιώματα του Δημοσίου είναι τα ίδια, αν κάποιος κόψει ξύλα σε ιδιόκτητο δάσος ή σε εθνικό, δίνω άδεια μόνον εκεί όπου νομίζω ότι δεν θα προξενηθεί καταστροφή. Κακώς λοιπόν και πάλιν έδωσα υπόσχεση προς τον Ζεκίπ εφέντη ότι, αφού υπάρχει τέτοιο Διάταγμα, καμία δυσκολία δεν έχω να παραχωρήσω άδειες ξυλεύσεως στους Οθωμανούς ιδιοκτήτες δασών.

Και αυτά, μαζί με τα υπόλοιπα παράπονα των παροίκων της Χαλκίδας για τα καταλύματα προς τους Σάμιους και για τις δημοτικές εκλογές, ήταν αρκετά να καταφέρουν την Κυβέρνηση να μου στείλει την παραίτησή μου από τα Νομαρχιακά μου καθήκοντα και να επαναφέρει στη θέση μου αυτόν που έναν χρόνο πριν παύθηκε από τη Νομαρχία αυτή και παραπέμφθηκε σε δίκη – σύμφωνα δε με την έκφραση της διαταγής τον «αποπεμφθέντα της υπηρεσίας» – Γεώργιο Αινιάνα διότι, όπως έλεγε το Διάταγμα, «εγκατέλειψε τους υπηκόους μας χάριν των Οθωμανών». Και τα δυο αυτά Διατάγματα, και για την αποπομπή του Αίνιάνα[55] και για την επανόρθωσή του και την τοποθέτησή του στην ίδια θέση, υπέγραψε ο ίδιος Υπουργός, ο επί των Εσωτερικών, Κωλέττης[56]. Αλλά…

Τέλος αποσπάσματος.