Γιατί ο χώρος μεταξύ Κάστρου και του Προαστίου της Χαλκίδας ήταν αδόμητος.

Ο χώρος πέραν των επάλξεων και της τάφρου, παρέμενε –όπως σε όλα τα φρούρια- αδόμητος και αποτελούσε μη παραχωρήσιμη γη για την ασφάλεια του φρουρίου, ούτως ώστε ουδείς να δύναται να οχυρώνεται ή να κινείται χωρίς να γίνεται αντιληπτός από το φρούριο.

Γι αυτό ο εκάστοτε φρούραρχος ήλεγχε τη ζώνη αυτή, ώστε να μην καταπατάται από τους ομόρους ιδιώτες, η ζώνη ιδιοκτησίας του φρουρίου. Γιατί αν συνέβαινε αυτό, η τυχόν μεταγενέστερη δόμηση, θα «προσέβαλε» το φρούριο (θα το καθιστούσε σε «απόσταση βολής»). Η φράση αυτή «προσβάλλεται το φρούριο» που χρησιμοποιείται κατά κυριολεξία, έχει φθάσει αυτούσια, μέσα από κείμενα και έγγραφα, μέχρι τις μέρες μας. Αποτελούσε δηλαδή, η ζώνη αυτή, «παρακολούθημα» του φρουρίου και παρέμενε πάντα στην ιδιοκτησία του οχυρού και κατ επέκταση του κυρίου του.

Μετά την απελευθέρωση του 1833, το «παρακολούθημα» του φρουρίου περιήλθε μαζί με τις επάλξεις και την τάφρο, στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος.

Γι αυτό βλέπουμε –μετά την κατεδάφιση του φρουρίου- ότι σ όλη αυτή τη ζώνη ή αναπτύχθηκαν Δημόσια κτίρια (όπως Δικαστήρια, Αρχαιολογικό Μουσείο, ΠΙΚΠΑ, σχολεία διαφόρων βαθμίδων, πυροσβεστική, λαογραφικό μουσείο –η μη κατεδαφισθείσα πυριτιδαποθήκη του οχυρού- Δημοτικές εγκαταστάσεις, το ακίνητο πρώην Καταναλωτή κλπ) ή πουλήθηκαν σε ιδιώτες οι οποίοι τα κατέχουν με πωλητήριο – παραχωρητήριο με δικαιοπάροχο το Ελληνικό Δημόσιο.

Όλα αυτά διαπιστώνονται και από τα τοπογραφικά στοιχεία που συνόδευαν τα πρώτα εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια, όπως:

Το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο του Κάστρου του 1839 αλλά ειδικότερα του Προαστίου (ξέχωρου) που εγκρίθηκε με το Διάταγμα της 4^ης (16^ης) Απριλίου 1842 (ΦΕΚ 14^ο / 25 Ιουνίου 1842) και αποτελούσε τροποποίηση του αρχικού σχεδίου του προαστίου, Διάταγμα της 5^ης (17^ης) Ιουνίου 1837, αλλά και άλλα μεταγενέστερα όπως το ενιαίο Κάστρου – Προαστίου.

Βλέπουμε λοιπόν σε αυτά ότι η σημερινή οδός Ερμού που αποτελούσε την παλαιά αγορά «παρά το παράλιον» με οργανωμένη δόμηση όριζε καμπύλη παράλληλη των εξωτερικών επάλξεων του φρουρίου σε απόσταση («ισαποχή») 140 μέτρων.

Σε μερικά άλλα ελάχιστα σημεία η απόσταση μειώνεται αλλά ποτέ κάτω των 100 μ. Ίσως να επρόκειτο –σ αυτές τις περιπτώσεις- για προσωρινές κατασκευές, με την άδεια του φρούραρχου. Να υπενθυμίσω ότι η έννοια του λυόμενου στη σημερινή πολεοδομική νομοθεσία προέρχεται από τις προσωρινές άδειες κατασκευών που δίνονταν από φρουράρχους.

Στο διάγραμμα που συνοδεύει το παρόν χαράζεται η ζώνη αυτή (επάλξεων περίπου 10μ., τάφρου 35-40 μ. και παραταφρείου γηπέδου) με συνολικό πλάτος από 140 έως 120 μ. το λιγότερο

Χαλκίδα, 13 Ιουνίου 2005.