Η όψη του νεοκλασικού επί της τότε Λ. Βουδούρη (σημερινή Τζιαρντίνι), όπως ήταν δύο χρόνια πριν κατεδαφιστεί, το 1966. Πηγή: «Σπίτια λαϊκής και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής στη Χαλκίδα», Σπύρος Κοκκίνης. Έκδοση Δήμου Χαλκιδέων, 1994. Φωτογραφία: Μ. Βερνάρδος.
Η διαδρομή του κτηρίου στο χρόνο και το άγνωστο παρασκήνιο της κατεδάφισής του επί δικτατορίας, μέσα από μια συγκλονιστική εξομολόγηση του πρώην Δημάρχου Χαλκιδέων Γιάννη Σπανού, που βλέπει το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά.
MOBILE - χορηγοί
-
Χορηγοί
floral tales
Lusy
Κελαϊδίτης
Κοτσιμπού
Softnet
Χριστοπούλου
IEL
MOBILE - συντακτης
Aναστρέφοντας την κλεψύδρα του χρόνου
Από το νεοκλασικό κτήριο που στέγασε περίπου έναν αιώνα την Ανώνυμη Βιομηχανική Εταιρεία Νημάτων & Αλεύρων (Α.Β.Ε.Ν.Α.) σήμερα έχει μείνει μόνο η ονομασία ως τοπωνύμιο της Χαλκίδας.
Το εργοστάσιο αυτό βρισκόταν στη διασταύρωση των σημερινών οδών Τζιαρντίνι με Τσιριγώτη και το 1968 κατεδαφίστηκε- στα πλαίσια μιας κακώς εννοούμενης αστικοποίησης- για να δώσει τη θέση της στη σημερινή πολυκατοικία. Όμως, για να ξετυλίξουμε το νήμα της ιστορίας του κτηρίου πρέπει να γυρίσουμε στο παρελθόν, λίγο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Εκείνη την περίοδο, στο «παράλιον» του προαστίου της Χαλκίδας, από το σημερινό «στρογγυλό» της παραλίας (που τότε ήταν προμαχώνας του Κάστρου της) ως και το σημερινό κρηπίδωμα, αναπτύχθηκε σημαντική εργοστασιακή ζώνη[1], καθώς περίπου μπροστά από τον σημερινό Άγιο Νικόλαο βρισκόταν το βόρειο λιμάνι της πόλης που διευκόλυνε τη διακίνηση πρώτων υλών και εμπορευμάτων. Στη συνέχεια θα αναλυθεί η διαδρομή του Α.Β.Ε.Ν.Α. στο χρόνο, αλλά και το άγνωστο παρασκήνιο της κατεδάφισής του.
Η Α.Β.Ε.Ν.Α. (παραθαλάσσια, πρώτο κτήριο από δεξιά) χωρίς ακόμα την πανύψηλη καμινάδα του, όπως φαίνεται σε λεπτομέρεια από πανοραμική φωτογραφία που χρονολογείται στα 1860-70.
Πότε και από ποιόν χτίστηκε
Το νεοκλασικό κτήριο, μείζονος αστικού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, που στέγασε την Α.Β.Ε.Ν.Α. δεν είναι γνωστό πότε χτίστηκε.
Υποθέτω πως κατασκευάστηκε πριν το 1860-70, καθώς φαίνεται σε πανοραμική φωτογραφία (χωρίς ακόμα καμινάδα) εκείνης της περιόδου. Εικάζεται, επίσης, πως ο υπέροχος σχεδιασμός του οφείλεται στον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, κάτι που –εφόσον ισχύει- επιβεβαιώνει την άποψη πως χτίστηκε πριν το 1860, καθώς ο γνωστός αρχιτέκτονας απεβίωσε το 1862[2]. Είναι, λοιπόν, ευλογοφανές πως γίνεται αναφορά σε ένα από τα παλαιότερα κτήρια της μετεπαναστατικής Χαλκίδας, σύγχρονο του μεγάρου Αβέρωφ.
Αυτό που είναι γνωστό για το νεοκλασικό κτήριο είναι πως εκεί λειτούργησε η πρώτη βιομηχανία[3] της Χαλκίδας[4]: το ατμομηχανικό κλωστήριο των «Σιδερικούδη – Π. Χριστοδούλου και Σία» που ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 28 Μαΐου 1871[5]. Εκεί επεξεργάζονταν το βαμβάκι που έφτανε από τη Λιβαδειά, τη Λαμία αλλά και τα περίχωρα της Χαλκίδας, τροφοδοτώντας κυρίως την τοπική παραγωγή με 120 πακέτα ημερησίως τα οποία διατίθενται κατά προτίμηση στην Εύβοια, Αττικοβοιωτία, Φθιώτιδα και αλλού[6]. Το 1877 το νηματουργείο επεκτάθηκε λειτουργώντας και ως ατμόμυλος (άλεθε άλευρα με τη δύναμη του ατμού), αλλάζοντας λίγο αργότερα σε κυλινδρόμυλος (δούλευε πλέον με πετρελαιοκίνητες μηχανές), ως ο ένας από τους δύο μεγάλους που κάποτε λειτουργούσαν στη Χαλκίδα[7].
Ο αρχιτέκτονας Σταμάτης Κλεάνθης (1802 – 1862) λέγεται πως ήταν αυτός που σχεδίασε την Α.Β.Ε.Ν.Α.
Πόσοι δούλευαν, ποια η παραγωγή αλεύρων του εργοστασίου και πού διοχετευόταν
Στο εργοστάσιο εργάζονταν περίπου 80 άτομα και παράγονταν όλοι οι τύποι αλεύρων, με πρώτες ύλες που κατέφθαναν από τη Βοιωτία και τα Ψαχνά Ευβοίας.
Ήταν ο κυριότερος προμηθευτής των τοπικών φούρνων, του Μακαρονάδικου της οδού Ωρίωνος και των καταστημάτων τροφίμων (παντοπωλείων) στην Εύβοια, τη Βοιωτία και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Επίσης, ορισμένα προϊόντα του εξάγονταν στην Αίγυπτο. Εδώ παράγονταν μεγάλες ποσότητες πίτουρου (φλοιός του σιταριού που αποβάλλεται κατά την άλεση), μία από τις σπουδαιότερες κτηνοτροφές για μεγάλα ζώα (γαϊδούρια, άλογα, μουλάρια). Πολλές φορές το πίτουρο είχε μεγαλύτερη ζήτηση από το αλεύρι, γι’ αυτό η Α.Β.Ε.Ν.Α. παρέδιδε στα παντοπωλεία πίτουρο ανάλογα με την αγορά αλεύρων που έκανε ο κάθε παντοπώλης. Για κάποια περίοδο, η διανομή αλεύρων και πίτουρου γινόταν μόνο με ένα τετράτροχο καράμαξο της εταιρείας, που έσερνε ένα άλογο γνωστό στη Χαλκίδα με το όνομα «Αλέκος» και το οποίο πέθανε από δάγκωμα λυσσασμένου σκύλου[8].
Γνωστό είναι τέλος πως ειδικά κατά τη διάρκεια της εμποροπανήγυρης της Αγίας Παρασκευής τα κάρα πηγαινοέρχονταν στην Α.Β.Ε.Ν.Α. και γέμιζαν αποθήκες και καταστήματα με νήματα για τις ανάγκες των ημερών και τους φούρνους της πόλης με άλευρα, καθώς υπερδιπλασιαζόταν η κατανάλωση του ψωμιού στην περιοχή μας[9].
Σε αυτή την εικόνα φαίνεται για πρώτη φορά η ψηλή καμινάδα, που υπήρχε στην πίσω πλάγια μεριά του Α.Β.Ε.Ν.Α.. Λεπτομέρεια από πανοραμική φωτογραφία της Χαλκίδας που χρονολογείται στα 1884-90. Συλλογή Μ. Γ. Τσαγκάρη.
Η μεγάλη αλλαγή
Χρονολογία ορόσημο του κτηρίου ήταν το 1884. Τη χρονιά εκείνη η επιχείρηση πουλήθηκε στον Παύλο Παπαϊωάννου και τους συνεταίρους του και το 1886 έγινε η μετονομασία του εργοστασίου σε Α.Β.Ε.Ν.Α..
Από εκείνη την περίοδο έχει διασωθεί πανοραμική φωτογραφία (1894-1890) της Χαλκίδας στην οποία το κτήριο φαίνεται για πρώτη φορά πως έχει αποκτήσει και μία ψηλή καμινάδα, στην πίσω πλάγια μεριά του. Και τα δύο εργοστάσια (νηματουργίας – αλεύρων) συστεγάζονταν σε ένα κτήριο , επί της μετέπειτα Λ. Βουδούρη, δίπλα στην πλατεία Ομονοίας (σημερινή Αγίου Νικολάου), σε μια περιοχή ανώτατου κοινωνικο-οικονομικου επιπέδου. Αργότερα, σε μη προσδιορισμένη χρονική στιγμή, το κτήριο άλλαξε πάλι χέρια περνώντας στους Καράκωστα, Σκούρα και Παπαϊωάννου. Μια νέα εποχή ξεκινούσε, η τελευταία λειτουργική του κτηρίου…
Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου Καράκωστας, βασικός μέτοχος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Α.Β.Ε.Ν.Α.. Δεξιά, μαζί με τη σύζυγο του Μαρία (Μαρίκα) Π. Καλλιμάνη.
Ποιος ήταν ο Καράκωστας [10]
Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου Καράκωστας (1875 – 1942) ήταν ένας ιδιαίτερα οξυδερκής άνθρωπος, ανήσυχος πνευματικά και δημιουργικά.
Καταγόταν από την Κύμη, απ’ όπου και έφυγε σε νεαρή ηλικία, για να σπουδάσει λογιστικά και ξένες γλώσσες στην Αίγυπτο. Όταν επέστρεψε στην ιδιαίτερη πατρίδα του εργάστηκε ως υπάλληλος και λογιστής. Δεν άργησε όμως να μετακομίσει στη Χαλκίδα, όπου μετά από ποικίλες, μικρότερης εμβέλειας, επαγγελματικές δραστηριότητες έγινε ο βασικός μέτοχος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Α.Β.Ε.Ν.Α.. Ήταν κοσμοπολίτης και από τους επιφανέστερους πολίτες της Χαλκίδας στην εποχή του. Παντρεύτηκε την Μαρία (Μαρίκα) Π. Καλλιμάνη, κόρη του εύπορου εμπόρου, Προκόπη Κ. Καλλιμάνη.
Το κρηπίδωμα, όπως ήταν στις αρχές του 20ου αιώνα. Δεξιά, στη γωνία των σημερινών οδών Τζιαρντίνι και Τσιριγώτη, το Α.Β.Ε.Ν.Α. Πηγή: «Χαλκίδα η ακτινοβολούσα πόλη του Ευβοϊκού», Γιάννης Λ. Λάμπρου. Εκδόσεις Δεσμός. Ψηφιακή επεξεργασία 2015: Βάγιας Κατσός.
Το τέλος μιας λαμπρής εποχής
Ο 20ος αιώνας δεν λειτούργησε υπέρ των τοπικών βιομηχανιών και βιοτεχνιών, καθώς χρόνο με το χρόνο, ιδιαίτερα μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχαναν τη παλιά τους αίγλη[11]. Από το επιχειρηματικό ντόμινο δεν κατάφερε- ασφαλώς- να μείνει «όρθια» η Α.Β.Ε.Ν.Α..
Αμέσως μετά τον πόλεμο, όλοι οι μύλοι στην Ελλάδα δούλευαν για το άλεσμα κρατικών σιταριών. Για την εργασία τους αυτή πληρώνονταν με ένα ποσοστό του αλεύρου που είχαν αλέσει (το «αλεστικό δικαίωμα»). Αυτό όμως είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα. Επιπλέον, με τα χρόνια τα μηχανήματα πάλιωσαν και έπρεπε να αντικατασταθούν με σύγχρονα. Όμως, κανείς από τους μετόχους της Εταιρείας δεν ήταν διατεθειμένος να δώσει μεγάλα ποσά για την εξυγίανση της βιομηχανίας ή να πάρει κάποιο δάνειο. Έτσι, το 1966 οι τότε μέτοχοι της επιχείρηση αποφάσισαν την παύση της λειτουργίας της[12].
Λεπτομέρεια από το μπαλκόνι του Α.Β.Ε.Ν.Α. που έβλεπε τον βόρειο Ευβοϊκό. «Σπίτια λαϊκής και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής στη Χαλκίδα», Σπύρος Κοκκίνης. Έκδοση Δήμου Χαλκιδέων, 1994. Φωτογραφία: Μ. Βερνάρδος. Ψηφιακή επεξεργασία 2015: Βάγιας Κατσός.
Όσον αφορά το νεοκλασικό κτίσμα, είχε προηγηθεί το 1958 η ανακήρυξη του σημερινού κέντρου της Χαλκίδας σε αρχαιολογικό χώρο από το Υπουργείο Παιδείας. Στα τέλη της δεκαετίας του 60 όμως έγινε μια σημαντική αλλαγή στις αξίες και στις χρήσεις γης των κτιρίων που βρίσκονταν στη βόρεια παραλιακή ζώνη της Χαλκίδας. Επί δικτατορίας Συνταγματαρχών, στις 14-5-1968, υπεγράφη διάταγμα από τον τότε «αντιβασιλέα» Γεώργιο Ζωϊτάκη (1910 – 1996)[13] βάσει του οποίου αυξήθηκαν ο συντελεστής δόμησης και το επιτρεπόμενο ύψος των οικοδομών σε περιοχές της Χαλκίδας με αυξημένη εμπορικότητα[14]. Με το διάταγμα αυτό, προδιαγράφηκε η τύχη των περισσότερων νεοκλασικών κτιρίων της Χαλκίδας, που σήμερα θαυμάζουμε μόνο μέσα από παλιές φωτογραφίες (Παλίρροια, Αβέρωφ, κτλ). Έτσι και η Α.Β.Ε.Ν.Α., αν και είχε προταθεί η διατήρηση της[15], μετετράπη «μέσα σε ένα βράδυ» από νεοκλασικό βιομηχανικό χώρο σε κατοικήσιμο. Το πώς, θα αναλυθεί παρακάτω μέσα από μια μαρτυρία που για πρώτη φορά σήμερα βλέπει το φως της δημοσιότητας.
Ο Γεώργιος Ζωιτάκης (1910 – 1996) ήταν Έλληνας αξιωματικός που συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. Επί δικτατορίας διετέλεσε και αντιβασιλέας της Ελλάδας, αποφασίζοντας την αύξηση του συντελεστή δόμησης, διάταγμα το οποίο αποτέλεσε την ταφόπλακα των νεοκλασικών κτηρίων στον ελλαδικό χώρο.
Το άγνωστο παρασκήνιο της κατεδάφισης
Το 1967 το Α.Β.Ε.Ν.Α. πουλήθηκε στον μετέπειτα Δήμαρχο Χαλκιδέων Γιάννη Σπανό και τους συνεταίρους του, Θανάση Λούκα και Λεωνίδα Γούναλη.
Στο χρονικό της αγοράς, στην κατεδάφιση του νεοκλασικού και στην ανέγερση της σημερινής πολυκατοικίας αναφέρεται Γ. Σπανός σε συνέντευξη που μου παραχώρησε (θα δημοσιευθεί ολόκληρη στο άμεσο μέλλον). Ακολουθεί το σχετικό απόσπασμα από τη συνομιλία μας.
Η σημερινή πολυκατοικία που χτίστηκε στη θέση του Α.Β.Ε.Ν.Α., το 1968. Φωτογραφία: Βάγιας Κατσός.
– Πότε αγοράσατε, κύριε Σπανέ, την Α.Β.Ε.Ν.Α.;
– Τον Οκτώβριο του 1967, μετά από δική μου πρόταση στους Λούκα και Γούναλη.
– Λίγο πριν δώσει ο αντιβασιλέας το δικαίωμα να αυξηθεί ο συντελεστής δόμησης;
– Λέγεται αυτό, αλλά δεν είναι έτσι, δε βαριέσαι…
– Τι εννοείτε;
– Σε ολόκληρη την Ελλάδα, ίσχυε από πριν το όριο των πέντε ορόφων σε παραθαλάσσιες περιοχές. Στη Χαλκίδα, όμως, είχε διατηρηθεί το όριο των τριών ορόφων. Ο συνέταιρος μου, Θανάσης Λούκας, είχε εκείνη τη περίοδο καλές σχέσεις με τους στρατιωτικούς. Πήγε και έτρεξε λοιπόν, αναφέροντας πως είναι αδικία η Χαλκίδα να έχει όριο τους τρεις ορόφους. Έτσι, επέτρεψαν από το Rex (κρηπίδωμα) ως την Δημοτική αγορά και τη σχολή πεζικού να αυξηθεί το όριο δόμησης στους πέντε ορόφους.
Η Α.Β.Ε.Ν.Α. όπως ήταν τη δεκαετία του 1960 (πρώτο κτήριο από δεξιά). Πηγή φωτογραφίας: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.
– Τι είχε προηγηθεί της αγοράς;
– Εκείνη την εποχή το γραφείο μου ήταν στην Παπαναστασίου. Απέναντι μου ήταν ο Λούκας που έκανε εμπόριο σιδήρου. Μια μέρα έμαθα, από σύμπτωση, πως η Α.Β.Ε.Ν.Α. πουλιόταν. Τότε, όλοι οι κυλινδρόμυλοι ήταν «ντεμοντέ» επενδύσεις, καθώς ειδικά αν είχαν προσωπικό ήταν ασύμφορες. Πάω λοιπόν, βρίσκω τον Λούκα, τον ενημερώνω σχετικά και του λέω: «μαζεύεις όσα λεφτά έχεις, να βάλω και εγώ, να βρούμε και κάνα μηχανικό ακόμα και να τους κάνουμε πρόταση;». Του άρεσε η ιδέα αλλά και την φοβήθηκε ταυτόχρονα: «μπορούμε να αναλάβουμε εμείς την κατασκευή μιας πολυκατοικίας;», μου είπε. Πράγματι, από οικοδομικά είχαμε μεσάνυχτα! Γι’ αυτό, πήραμε συνέταιρο τον Γούναλη (αρχιτέκτων μηχανικός)[16]. Αμέσως μετά δώσαμε από κοινού οι τρεις μας μία προσφορά στους μετόχους του Α.Β.Ε.Ν.Α., Κιαπέκο, Καράκωστα, Μπέσκο και Σκούρα. Η συμφωνία ήταν να αγοράσουμε άμεσα το 70% των μετοχών και το υπόλοιπο 30% να γινόταν η αποπληρωμή του εντός έξι μηνών, με παρακράτηση, έτσι λέγεται, δική μου ιδέα ήταν αυτή και έτσι αγοράσαμε την εταιρία. Μόλις ξεμπερδέψαμε με τα συμβόλαια αποφασίσαμε να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι, αν άξιζε ο κόπος να επαναλειτουργήσει ο μύλος, ή όχι. Έτσι, συμφώνησα με τους υπόλοιπους δύο να επαναλειτουργήσει η επιχείρηση, ως μύλος πάλι, για να εξάγουμε ασφαλέστερα συμπεράσματα, πριν τον γκρεμίσουμε. Έτσι, μετά από 5-7 μήνες, δεν θυμάμαι ακριβώς πόσο, τους ενημέρωσα πως δεν αξίζει τον κόπο να τον διατηρήσουμε. Η πρόταση μου ήταν να μεταφέρουμε τα μηχανήματα στο κεραμοποιείο του Γκάβαλη, που είχαμε οικόπεδο, ώστε να τα πουλήσουμε στη συνέχεια όσο – όσο. Μετά, να χτίσουμε στη θέση του κτηρίου μία πολυκατοικία, που αποτελούσε τη «μόδα» της εποχής, καθώς η Ελλάδα κινούνταν σε εντατικοποιημένους ρυθμούς αστικοποίησης και ο κόσμος ζητούσε διαμερίσματα για αγορά.
Η γωνία των σημερινών οδών Τζιαρντίνι και Τσιριγώτη, όπως ήταν τη δεκαετία του 60, πριν την κατεδάφιση του Α.Β.Ε.Ν.Α.. Πηγή: «Χαλκίδα η ακτινοβολούσα πόλη του Ευβοϊκού», Γιάννης Λ. Λάμπρου. Εκδόσεις Δεσμός. Ψηφιακή επεξεργασία 2015: Βάγιας Κατσός.
– Ήταν όμως ένα όμορφο νεοκλασικό, με ιστορία. Έπρεπε να κατεδαφιστεί;
– Ναι, ήταν όμορφο. Όταν κάτι δεν είναι δικό σου είναι εύκολο να λες «να διατηρηθεί». Όταν είναι δικό σου όμως, θέλεις να διατηρηθεί; Πώς θα διατηρηθεί και πώς θα ζήσεις; Κάθε σπίτι είναι μια περιουσία. Δεν μπορεί, λοιπόν, έτσι εύκολα να τα κάνουμε όλα διατηρητέα, διότι αν τα κάνουμε όλα, εκτός του ότι δεν θα διατηρηθεί τίποτα, απ’ όσους το κράτος πάρει τη γη θα πρέπει και να τους αποζημιώσει. Με ποιο δικαίωμα να μπλοκάρεις την ξένη περιουσία, επειδή τυγχάνει να είναι κάποιο καλαίσθητο κτίριο;
– Ρωτάω γιατί οι περισσότεροι σημερινοί χαλκιδαίοι λένε πως αν είχαμε ένα παραλιακό μέτωπο γεμάτο νεοκλασικά…
– Ε, τι θα γινόταν; Αν είχαμε μια Χαλκίδα γεμάτη νεοκλασικά, θα εξυπηρετούνταν το κοινό καλύτερα απ’ ό,τι σήμερα στο «Lucy» π.χ.; Τι θα είχε γίνει η Α.Β.Ε.Ν.Α. άμα το είχαν μπλοκάρει. Τίποτα. Θα είχε πέσει, θα ήταν στέκι ναρκομανών, ποιος θα το φύλαγε; Ποιος θα το αξιοποιούσε; Δεν είναι εύκολο ούτε το κράτος να έχει ιδιοκτησίες ούτε οι ιδιώτες να διατηρήσουν ένα νεοκλασικό.
Ο τέως Δήμαρχος Χαλκιδέων Γιάννης Σπανός, φωτογραφημένος στο σπίτι του, στον πέμπτο όροφο της πολυκατοικίας που χτίστηκε στη θέση του Α.Β.Ε.Ν.Α. Φωτογραφία: Βάγιας Κατσός.
Παραπομπές
[1] Για την ιστορία, ως το 1880 λειτουργούσαν τέσσερα εργοστάσια στην πόλη: το αναφερθέν στο άρθρο κλωστήριο «Σιδερικούδη – Π. Χριστοδούλου και Σία», το ατμομηχανικό κατάστημα οινοπνευματοποιίας αφων Χατζηπαναγιώτου (στο χώρο όπου το 1906 χτίστηκε το μέγαρο Κότσικα), ο ατμόμυλος «Αρέθουσα» (1879) του Εμμανουήλ Βαβέα (εντός του Κάστρου. Το 1904 χτίστηκε σε τμήμα του οικοπέδου του το ξενοδοχείο «Παλίρροια». Πρόκειται για συνονόματο εργοστάσιο του μεταγενέστερου στον Άγιο Στέφανο που είναι σήμερα γνωστότερο) και η οινοποιία Οικονομίδη δίπλα στην τάφρο του Κάστρου (στα βορειοδυτικά της σημερινής Ελ. Βενιζέλου).
[2] wikipedia
[3] Ορίζεται ως πρώτη βιομηχανία αυτή των «Σιδερικούδη-Π.Χριστοδούλου και Σία» καθώς ήταν το πρώτο ατμομηχανοκίνητο κλωστήριο. Πρώτο εργοστάσιο της Χαλκίδας ήταν το βυρσοδεψείο των αφων Γ. Αναστασίου στον Άγιο Στέφανο. Ευχαριστώ τις κυρίες Εύη Μπεληγιάννη και Κατερίνα Πίσχινα για τις σχετικές διευκρινήσεις, μέσα από την σχετική κουβέντα που κάναμε στην ομάδα του Facebook «Φίλοι Ιστορίας Χαλκίδας».
[4] Σύμφωνα με την κυρία Κατερίνα Πίσχινα, μία εκ των διοργανωτών της έκθεσης «Η βιομηχανία στη Χαλκίδα», που έγινε από 1η έως 14-10-2014 στο κτήριο της Ο.Λ.Ν.Ε.
[5] Σύμφωνα με το ενημερωτικό φυλλάδιο της έκθεσης «Η βιομηχανία στη Χαλκίδα», που έγινε από 1η έως 14-10-2014 στο κτήριο της Ο.Λ.Ν.Ε.
[6] Πηγή
[7] Ο δεύτερος κυλινδρόμυλος της Χαλκίδας ήταν ο αλευρόμυλος «Δήμητρα» (1909-1930). Ιδρύθηκε από τους Αφους Ζάχου, I. Ν Καλλιμάνη και ΣΙΑ. Αργότερα, με νέους μέτοχους ονομάστηκε «Ανώνυμος Εταιρεία Αλευροποιίας». Κτίστηκε πάνω στη Λεωφόρο Ποσειδώνος (σημερινή Λιάσκα) και λειτούργησε μέχρι το 1930. Έμεινε εγκαταλελειμμένος μέχρι το 1936 οπότε άλλαξε χρήση (οινοποιείο) με την εγκατάσταση εκεί του ΑΣΑΧ («Αναγκαστικός Συνεταιρισμός Αμπελοκτημόνων Χαλκίδας»). Από το ενημερωτικό φυλλάδιο της έκθεσης «Η βιομηχανία στη Χαλκίδα», που έγινε από 1η έως 14-10-2014 στο κτήριο της Ο.Λ.Ν.Ε.
[8] Σχεδόν όλες οι πληροφορίες της παραγράφου είναι από το βιβλίο «Μνήμες από παλιά επαγγέλματα και επιχειρήσεις της Χαλκίδας», του Κωνσταντίνου Τζαβάρα και αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα boutsivivi.wix.com
[9] «1836 – 2000. Η ιστορία του Δήμου Χαλκιδέων» του Ελευθέριου Μ. Ιωαννίδη. Έκδοση: Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών – τμήμα Χαλκίδας, 2002.
[10] Όλες οι πληροφορίες για τον Κωνσταντίνο Ι. Καράκωστα αντλήθηκαν από το beskos.gr
[11] Οι λόγοι διακοπής της βιομηχανικής δραστηριότητας στη περιοχή μας ήταν κυρίως: 1) η όχληση και ρύπανση στον οικιστικό ιστό λόγω επέκτασης της περιοχής κατοικίας της πόλης της Χαλκίδας. Μεταφορά της βιομηχανικής ζώνης στο Βασιλικό και στο Βοιωτικό τμήμα (Γλύφα Βαθύ) στο τέλος της δεκαετίας του 1950. 2) Αλλαγή στις αξίες, και στις χρήσεις γης και κτηρίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η βόρεια παραλιακή Λ. Βουδουρη, μία περιοχή με υψηλή οικονομική και κοινωνική αξία που άλλαξε χρήση γης: από βιομηχανική σε αναψυχής και κατοικίας (η ΑΒΕΝΑ κατεδαφίστηκε το 1968 και έγινε πολυκατοικία). Το ίδιο συνέβη και στον Νότιο Λιμένα, όπου ο κυλινδρόμυλος ΔΗΜΗΤΡΑ κατεδαφίστηκε μερικώς ενώ το ΒΟΤΡΥΣ έγινε club-cafe. Στον Άγ. Στέφανο, η αυθαίρετη δόμηση και η επιχωμάτωση του λιμανιού συντέλεσαν στην υποβάθμιση και αλλοίωση του παλαιότερου χαρακτήρα. Όσα εργοστάσια δεν γκρεμίστηκαν, στέγασαν άλλες χρήσεις, ή μένουν αχρησιμοποίητα (εστίες μόλυνσης και εικόνες εγκατάλειψης). 3) Οικονομικής φύσης προβλήματα, που προέκυψαν στην Ελλάδα γενικότερα και στη Χαλκίδα ή σε συγκεκριμένες βιομηχανίες ειδικότερα. 4) Αλλαγές στον τεχνολογικό εξοπλισμό (μηχανήματα, τρόπος παραγωγής) της βιομηχανίας και αδυναμία των υπαρχόντων κτιρίων να προσαρμοστούν σε αυτές. «Η βιομηχανία στη Χαλκίδα», ενημερωτικό φυλλάδιο έκθεσης που έγινε από 1η έως 14-10-2014 στο κτίριο της Ο.Λ.Ν.Ε.
[12] Σχεδόν όλες οι πληροφορίες της παραγράφου είναι από το βιβλίο «Μνήμες από παλιά επαγγέλματα και επιχειρήσεις της Χαλκίδας», του Κωνσταντίνου Τζαβάρα και αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα boutsivivi.wix.com
[13] ΦΕΚ94/Δ/31-5-1968. «Ποθητός Καμάρας 1861 -1935», Κωνσταντίνος Δημητούλης. Τ.Ε.Ε., Περιφερειακό τμήμα Ν. Εύβοιας, 2009.
[14] Η ειρωνεία είναι πως λίγα χρόνια μετά, το 1971, η πόλη κηρύχθηκε χώρος ιστορικός και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους από το τότε Υπουργείο Πολιτισμού! Αφενός όμως ήταν ήδη αργά και αφετέρου ο τίτλος έμεινε μόνο στα χαρτιά.
[15] Βλ. ΑΔ 23, 1968, Χρον. σ. 452. «Σπίτια λαϊκής και νεοκλασσικής αρχιτεκτονικής στη Χαλκίδα», Σπύρος Κοκκίνης. Έκδοση Δήμου Χαλκιδέων, 1994.
[16] Μέσω email, η κυρία Χίλντα Γούναλη με ενημέρωσε πως ο πατέρα της Λεωνίδας πράγματι συμμετείχε στη αγορά. Πλην όμως η συνεργασία με τους συνεταίρους διακόπηκε και δεν συμμετείχε στις διαδικασίες που ακολούθησαν για την εκμετάλλευση του ακινήτου.
MOBILE - διαφημισεις - fbcomments
-
Squarebooks
fb-comments
square-mobile-post-footer-2
-
Newsletter History
Γίνε συνδρομητής στοnewsletterτου Square.gr / HistoryΓίνε συνδρομητής στο newsletterτου Square.gr / HistoryΔημοφιλή
Τα δέκα πιο Δημοφιλή
Τελευταίες ενημερώσειςΧορηγοί
floral tales
Lusy
Κελαϊδίτης
Κοτσιμπού
Softnet
Χριστοπούλου
IEL
–
–
Newsletter History
Squarebooks
–
Δημοφιλή
–
Συντάκτες
Oι του Square.gr / History
