Οι πρώτες αντιδράσεις.

Το γεγονός αυτό δεν άργησε να φτάσει και στ’ αυτιά ορισμένων εξεχόντων κατοίκων που παίρνοντας πρωτοβουλία επισκέφτηκαν τον Βάϊλο (διοικητή) του Νεγροπόντε Πάολο Ερίτζο (Paolo Erizzo) ώστε να του εκφράσουν την ανησυχία τους.

Εκεί, έγινε ο εξής διάλογος: – «Εξοχότατε κύριε μπαΐλο, ακούσαμε πώς τη νύχτα που μας πέρασε ένας άντρας βγήκε από την πόλη. Πρέπει οπωσδήποτε να μάθουμε αν του είχε ανατεθεί κάποια αποστολή και ποιος τον έστειλε σε αυτή. Γιατί, αν δεν ξεκαθαριστεί αυτό το ζήτημα, πάει να πει πώς υπάρχει κίνδυνος να προδοθούμε και να δολοφονηθούμε. Και πρέπει να ξέρετε πως μπροστά στον κίνδυνο να κυριέψει ο Τούρκος τη γη μας προτιμούμε καλύτερα να σκοτωθούμε αγωνιζόμενοι παρά να μάς κομματιάσουν από προδοσία». Μόλις άκουσε τα λόγια τους ο Ερίτζο απάντησε : – «Αγαπητοί, έχετε μεγάλο δίκιο. Πηγαίνετε να εξακριβώσετε με οποιοδήποτε τρόπο ποιος έστειλε έξω από την πόλη αυτόν που λέτε και ενημερώστε με». Όπως και έγινε…

Γρήγορα έγινε γνωστό πως μέσα στη πόλη βρισκόταν ο αδελφός του Λούκα ντά Κούρτσολα, ο Φραντζέσκο ντά Κούρτσολα, ο οποίος ήταν τραυματισμένος στο μπούτι από βόλι. Ειδοποιήθηκε λοιπόν η φρουρά, τον συνέλαβαν αιφνιδιαστικά και, κουβαλώντας τον καθώς δεν μπορούσε να περπατήσει, τον παρουσίασαν στον Βάϊλο και τους ευγενείς του Νεγροπόντε. Μόλις τον είδε ο Ερίτζο τον φοβέρισε πώς θα τον βασανίσουν αν δεν μαρτυρήσει όσα γνώριζε για την υπόθεση. Και τότε, χωρίς καμιά πραγματική άσκηση βίας, ο Φραντζέσκο τους είπε: – «Εξοχότατοι κύριοι, θα σάς πω όλη την αλήθεια. Ο κύριος Τομάζο Σκιάβο έστειλε τον αδελφό μου τη νύχτα που μας πέρασε έξω από την πόλη». Όταν τον ρώτησαν «γιατί τον έστειλε;», ο Φραντζέσκο αποκρίθηκε: – «έστειλε μήνυμα στον Μέγα Τούρκο να κάνει καινούργια επίθεση το βράδυ της Πέμπτης. Ο Σκιάβο θα έβρισκε τρόπο να τον βάλει μέσα στην πόλη και έθεσε τον εαυτό του και την οικογένειά του στην υπηρεσία του. Αν θέλετε περισσότερες λεπτομέρειες, πιάστε τον γραμματικό και τον σαλπιστή».

Οι προύχοντες, αφού άκουσαν ότι τους είπε ο Φραντσέσκο, τον σκότωσαν χωρίς να το δημοσιοποιήσουν και έστειλαν στρατιώτες να πιάσουν τον σαλπιστή. Μόλις αυτό έγινε, μόνο με φοβέρες και χωρίς να τον αγγίξουν, κατέδωσε και εκείνος με τη σειρά του κάποιον γραμματικό Αντρέα (ή Τζιόρτζιο ή Πέτρο) Αλμπανέζε που ήταν επτά χρόνια έμμισθος κατάσκοπος των Τούρκων, χωρίς κανείς ποτέ να τον υποψιαστεί. Όλα αυτά τα χρόνια παρευρισκόταν σε διαπραγματεύσεις ή συζητήσεις πού γινόντουσαν στη Βενετία, στη Χαλκίδα και σε διάφορα άλλα μέρη. Σύχναζε στα σπίτια όλων των ρητόρων (αξιωματούχοι, διοικητές) μαθαίνοντας έτσι πολλές και χρήσιμες πληροφορίες που έδινε αμέσως μετά στους Τούρκους.

Η γρήγορη ροή των εξελίξεων τους οδήγησε στο σπίτι του Αλμπανέζε όπου και τον συνέλαβαν. Κατά τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνας τους βρήκαν κρυμμένα τρία βέλη με ισάριθμα μηνύματα πάνω τους δεμένα (υπάρχει επίσης η εκδοχή πως μια κοπέλα είδε τον Σκιάβο να πετάει τα βέλη και έτσι αποκαλύφθηκε η προδοσία). Τα δύο μηνύματα ήταν γραμμένα στην Τούρκικη γλώσσα. Αυτά, έλεγαν: «Κάνε εκείνο πού έχεις να κάνεις και πού υποσχέθηκες στον Κύριο. Γιατί αυτός ήρθε εδώ με τις υποσχέσεις σου και δεν μπορεί να περιμένει περισσότερο. Εκείνο που έχεις να κάνεις κάνε το, όπως έχεις υποσχεθεί». Τα δύο αυτά μηνύματα τα είχαν ρίξει οι Τούρκοι, με αποδέκτες τον Αλμπανέζε αλλά και τον Τομάζο Σκιάβο (οι οποίοι πιθανώς συνεργάζονταν), όπως πολύ γρήγορα έμαθαν, αποκαλύπτοντας την προδοσία σε όλη τη διάσταση της. Το τρίτο μήνυμα στο βέλος, που ήταν γραμμένο στην Ελληνική γλώσσα, έγραφε: «Εγώ είμαι σκλάβος σου και βρίσκομαι στη διάθεσή σου». Το είχε γράψει ο Αλμπανέζε για να το πετάξει στους Τούρκους, ως απάντηση στα δύο προηγούμενα. Αλλά δεν πρόλαβε…

Από τα άνωθεν εξιστορούμενα εξάγουμε το συμπέρασμα πως η προδοσία αφενός δεν είχε μόνον έναν πρωταγωνιστή, τον Σκιάβο, αλλά και δεύτερο, τον Αλμπανέζε και αφετέρου, το πιθανότερο είναι να μην ήταν μια «αυθόρμητη» κίνηση της στιγμής, πυροδοτούμενη από το φόβο (όπως αρχικά είδαμε), αλλά μια καλά προσχεδιασμένη προδοσία που πήρε μέρες –ή και μήνες- να οργανωθεί.

Η σύλληψη του Σκιάβο και το τέλος των προδοτών.

Επανερχόμενοι στην ιστορία μας, όλες αυτές οι κινήσεις των Βενετών δεν άργησαν να φτάσουν και στ’ αυτιά του Τομάζο Σκιάβο.

Μόλις πληροφορήθηκε τις συλλήψεις των συντρόφων του καβάλησε τ’ άλογό του και με συνοδεία 100 (ή 40 κατά τον Αντζολέλλο), περίπου, ανδρών κατευθύνθηκε προς την πλατεία (εικάζουμε μπροστά από το ναό της Παναγίας, σημερινή Αγία Παρασκευή). Στο δρόμο έλεγε με θράσος «θέλω να δω ποιός είναι αυτός πού έπιασε τούς άντρες μου κι’ αν τον ανακαλύψω, εγώ ο ίδιος θα τού κόψω τη μύτη!».

Η Διοίκηση όμως είχε ήδη λάβει τα μέτρα της. Είχε ανθρώπους έτοιμους να σκοτώσουν τον Σκιάβο και ενημερώσει για την προδοσία που σχεδίαζε ο προδότης Δαλματός αξιωματούχος, τους Βενετούς ευγενείς, τους εξέχοντες κατοίκους της πόλης, τους Ηρακλειώτες μπαλεστριέρους (στρατιώτες με βαλλίστρες) και όλον τον  κόσμο που εκείνη την ώρα βρισκόταν στη πλατεία. Έτσι, έβαλαν μπροστά το σχέδιο για να συλληφθεί ο προδότης και οι συνεργάτες του χωρίς μάχη. Όταν ο Σκιάβο μπήκε φουριόζος στην πλατεία μαζί με τη συνοδεία του, είδε τον Βάϊλο Πάολο Ερίτζο να κάνει χαλαρός βόλτα μαζί με άλλους ευγενείς, σα να μην τρέχει τίποτα. Η παρέα του περιλάμβανε τον παλιό και το νέο καπετάνιο, τον Άλβίζε Ντόλφιν (θησαυροφύλακας της Χαλκίδας από το 1453 ως το 1470), τον Νέρι Ζόρζι (επίσης, Ρινιέρι ή Τζιόρτζι) και τον αδελφό του, τον Ζουάνε ντά Μόλιν, τον Ιερεμία Γκραντελλόν και το Πόλο ντί Μπέρτι, καθώς κι’ άλλους ευγενείς, με διαταγές να σκοτώσουν τον προδότη.

Μόλις ο Σκιάβο πλησίασε την αριστοκρατική παρέα ο Βάϊλος, με δήθεν ξαφνιασμένο ύφος, του είπε: – «Τι έχετε ν’ αναφέρετε κύριε Τομάζο κι’ ερχόσαστε με τόση συνοδεία εδώ αφήνοντας αφύλαχτες τις θέσεις σας, πράγμα για το οποίο θα πρέπει να ντρεπόσαστε, τη στιγμή μάλιστα που ξέρετε πώς ο εχθρός μάς έχει περικυκλώσει;». Ό Σκιάβο ξαφνιάστηκε από την αδιάφορη στάση των ευγενών και, θεωρώντας λανθασμένα πως η σκευωρία του δεν έχει αποκαλυφθεί, διέταξε τους άντρες του να αποχωρήσουν, κατέβηκε από τ’ άλογό του κι’ είπε: «Διατάξτε Κύριε!» Τότε ο Ερίτζο του είπε: – «Εμείς είχαμε στείλει να σάς ειδοποιήσουν να έρθετε εδώ για να κάνουμε ένα καλό σχέδιο ώστε να επισκευάσουμε εκείνο το τείχος του Βούρκου». Κι’ ο Σκιάβο απάντησε: – «Πάμε αμέσως όπου διατάξετε».

Μόλις ξεκίνησαν να περπατάνε μαζί κατευθύνθηκαν προς ένα υπόστεγο, που θα τους προστάτευε από τον καυτό ήλιο. Καθώς λοιπόν προχωρούσαν οι δύο τους συζητώντας προπορευόμενοι των υπολοίπων, ο Βάϊλος τους έκανε νόημα να μη κάνουν απότομες κινήσεις ώστε να μη δώσουν αφορμές για πανικό και να περιμένουν την κατάλληλη στιγμή, που δεν άργησε. Καθώς ο Σκιάβο περνούσε μπροστά από τη σκάλα του παλατιού του Βάϊλου, ο Αλβίζε Ντόλφιν του έριξε πισώπλατα μια μαχαιριά στο λαιμό. Αμέσως μετά έπεσαν πάνω του όλοι οι υπόλοιποι ευγενείς και, κατά τον Rizzardo, «διαπέρασαν το κορμί του 50 σπαθιά». Ήταν τόσα τα χτυπήματα που πριν ξεψυχήσει πρόλαβε και είπε: «Ωχ, Θεέ μου, όχι περισσότερα!».

Όταν πλέον είχε αφήσει την τελευταία του πνοή, πήραν το σώμα του και το κρέμασαν ανάποδα, από το ένα πόδι, ψηλά στις κολώνες (ή το μπαλκόνι κατ’ άλλους) τού παλατιού του Βάϊλου, στην πλατεία. Λίγο αργότερα δίπλα του με τον ίδιο τρόπο κρέμασαν τον κατάσκοπο Αλμπανέζε, τον σαλπιστή και τον υπηρέτη του. Ο Jocomo στο χρονικό του δίνει διαφορετική συνέχεια μετά τη θανάτωση τους, υποστηρίζοντας πως, αμέσως μετά, θέλοντας να τους κάνουν παράδειγμα για άλλους επίδοξους προδότες, τους τεμάχισαν και πέταξαν τα κομμάτια τους στους Τούρκους.

Την ίδια μέρα θανατώθηκαν από το στρατιωτικό σώμα του Σκιάβο άλλοι 50 άντρες. Οι υπόλοιποι μαχητές του Νεγροπόντε λυπήθηκαν πολύ μόλις πληροφορήθηκαν τα γεγονότα σε όλη τους την έκταση, αφενός για την προδοσία και αφετέρου για την απώλεια αντρών που μέχρι πρόσφατα τους θεωρούσαν φίλους, αξιόμαχους και πολύτιμους συμπολεμιστές, ιδιαίτερα τις κρίσιμες εκείνες ημέρες.

Με διαφορετικό τρόπο εξιστορεί την προδοσία ο Αντζολέλλο στο δικό του χρονικό. Μπορείτε να την διαβάσετε εδώ.

Διαβάστε εδώ το δέκατο μέρος του αφιερώματος στην άλωση της Χαλκίδας.