18/6/1470: Τέταρτη μέρα της πολιορκίας. Ο Μωάμεθ Β΄ φτάνει στη Χαλκίδα.

Το καλοκαιρινό πρωινό της 18^ης Ιουνίου 1470 ήταν θερμό. Πριν ακόμα ο ήλιος σηκωθεί, μια ομάδα νέων πήρε την απόφαση να επιτεθεί στους Τούρκους.

Πέρασαν το πέτρινο γεφύρι της Άνω Πύλης (βρισκόταν στη σημερινή διασταύρωση Φαβιέρου με Παπαναστασίου) που ένωνε το Κάστρο με την Ευβοϊκή γη χωρίς καν να φροντίσουν να πάρουν την άδεια της Διοίκησης για την επιχείρηση. Τι και αν γνώριζαν πως κάτι τέτοιο δεν επιτρεπόταν, το μίσος τους για τον εχθρό σε συνδυασμό με το θάρρος και το θράσος που πολλές φορές διέπει τους νέους, ήταν πιο δυνατά από τις σχετικές απαγορευτικές διαταγές και τις απειλές για επιβολή βαριών ποινών σε όσους τις παράκουγαν.

Όπως όλοι οι τολμηροί όμως, είχαν την τύχη με το μέρος τους και η αιφνιδιαστική τους επίθεση πήγε καλά, καθώς σκότωσαν πλήθος εχθρών. Η μάχη κράτησε ως την αρχή του μεσημεριού, ώσπου κάποια στιγμή κοιτώντας προς τη δύση και τον Ανηφορίτη (Ριτσώνα) αντίκρισαν ένα θέαμα που τους έκανε να χάσουν το θάρρος τους και να γυρίσουν γρήγορα πίσω, στην ασφάλεια των τειχών: Ο Μωάμεθ Β΄ κατηφόριζε το βουνό, τρεις μέρες μετά την άφιξή του στόλου και ο στρατός του έκρυβε τον ορίζοντα.

Ο Rizzardo στο χρονικό του διασώζει πως ο «μεγάλος Τούρκος» προσέγγισε με τον στρατό του τη Χαλκίδα, ώστε να ενώσει τις δυνάμεις του με το ναυτικό του, από το δρόμο των Στύρων (Struez), δημιουργώντας έτσι μια μικρή «σύγχυση» στους μελετητές, καθώς είναι σήμερα γνωστό πως ο Πορθητής ήρθε από το δρόμο της Θήβας, που ήταν Τούρκικη κτίση από το 1459. Η εξήγηση είναι η εξής και μας την είχε δώσει ο Γ. Γκίκας: «οι Βενετοί έλεγαν τον δρόμο προς την Θήβα «Stives» ή «Estives». Έτσι ο Rizzardo στη διήγηση του γράφει «Struez» αντί «Stives» αλλοιώνοντας τη λέξη! Άλλωστε ο μοναδικός και κύριος φυσικός δρόμος που οδηγούσε στη Χαλκίδα εκείνη την εποχή (αλλά μέχρι και τα πρόσφατα χρόνια!) ήταν της Θήβας, που τότε ήταν σημαντική πολιτεία μ’ εμπορική κίνηση κι’ αξιόλογο πληθυσμό».

Η αριθμητική υπεροχή των Τούρκων

Αναρίθμητο πλήθος πεζικού, ιππικού και πολυάριθμες καμήλες φορτωμένες με τα απαραίτητα για το στράτευμα μαζί με επικουρικό προσωπικό συνόδευε τον πιο ισχυρό άντρα της Ανατολής στη νέα του πολεμική περιπέτεια.

Σύμφωνα με τον καλόγερο Jοcopo είχε φέρει μαζί του «τριακόσιες χιλιάδες ανθρώπους, χωρίς να λογαριάζονται εκείνοι του στόλου πού ήταν εξήντα χιλιάδες, δηλαδή σύνολο 360.000 άτομα από τη στεριά και τη θάλασσα». O αριθμός αυτός κρίνεται σήμερα υπερβολικός. Μια λογική εξήγηση που δίνεται σχετικά με την υπερβολή αυτή στο μέγεθος του Μουσουλμανικού στρατού είναι πως δημιουργούσε σύγχυση το πλήθος του επικουρικού, μη μάχιμου προσωπικού που ακολουθούσε στις εκστρατείες, δίνοντας με τη μάζα του ψευδείς εντυπώσεις.

Έτσι, ως πιο ρεαλιστικό αριθμό δεχόμαστε αυτόν που κατέγραψε στο ταξίδι του στη Χαλκίδα ο Τούρκος χρονογράφος και περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή: «το (σ.σ. Κάστρο του Νεγροπόντε) κυρίεψε ο Μωάμεθ ο Πορθητής, πολιορκώντας το με τον αυτοκρατορικό στόλο απ’ τη θάλασσα και με πενήντα εφτά χιλιάδες στρατό απ’ την ξηρά». Αν τώρα σε αυτό το νούμερο προσθέσουμε και τους 60-70.000 μάχιμους της Τούρκικης αρμάδας (βλ. 3^ο μέρος) μας κάνει ως σύνολο περίπου τους 120-130.000 στρατιώτες. Για τις συγκρίσεις, στη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης ο ίδιος Σουλτάνος διέθεσε συνολικά 80.000-100.000 άνδρες, κάτι που αποδεικνύει τη σπουδαιότητα της επιχείρησης.

Σε αυτήν την τρομερή στρατιά, αντιπαρατάχτηκαν με γενναιότητα περίπου 6-7.000 μαχητές (βλ. συλλογισμό 4^ου μέρους) ενώ στην αντίστοιχη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης αντιπαρατάχθηκαν το πολύ 8.500 άνδρες. Στην περίπτωση του Νεγροπόντε όμως αντιστάθηκαν με τόσο πάθος που, όσο και αν οι αριθμοί ήταν υπέρ των Τούρκων, υπήρξε στιγμή που η πολιορκία θα μπορούσε να είχε λυθεί και οι Ενετοί να είχαν καταφέρει μια μεγαλειώδη νίκη σε βάρος του φοβερού και τρομερού Μωάμεθ Β΄! Αλλά όση ψυχή είχαν οι υπερασπιστές του Νεγροπόντε, τόση έλειπε από το ναύαρχο Κανάλε, όπως θα δούμε, στη συνέχεια… Συνεπώς, ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να έχουμε κατά νου μέχρι τώρα είναι ότι στην πολιορκία του Νεγροπόντε χρησιμοποιήθηκε μεγαλύτερος αριθμός επιτιθέμενων για μικρότερο αριθμό αμυνόμενων, συγκριτικά με την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 1453.

Η πορεία του Μωάμεθ Β΄ και η δημιουργία της πρώτης πλωτής γέφυρας στο στενό του Αγίου Μάρκου.

Ο στρατός των Οθωμανών κατέβηκε το βουνό, έπιασε την άκρη της θάλασσας, και κατευθύνθηκε προς το κάστρο του Ευρίπου.

Όταν ο στρατός έφτασε κοντά, σταμάτησε την πορεία του για περίπου δύο ώρες. Ο Πορθητής έμεινε εκεί, στη Βοιωτική πλευρά πάνω στο άσπρο άλογο του, θαυμάζοντας ξανά τους πύργους που αριστοτεχνικά είχαν χτίσει Ρωμαίικα χέρια, και παράλληλα κατέστρωνε στο μυαλό του τις τελευταίες λεπτομέρειες της επίθεσης.

Ολοκληρώνοντας τις σκέψεις του, έδωσε διαταγή και το στράτευμα σηκώθηκε αμέσως. Εκτελώντας αντίστροφη πορεία πέρασε μέσα από την περιοχή που σήμερα ονομάζουμε «Γλύφα» και προσέγγισε το στενό του Αγίου Μάρκου (Bocca di S. Marco, το στενό όπου σήμερα βρίσκεται η «υψηλή» γέφυρα της Χαλκίδας) καθώς είχε ήδη σχεδιάσει στο μυαλό του τον τρόπο με τον οποίο θα επιχειρούσε να περάσει τη θάλασσα για να βρεθεί στον απέναντι λόφο (σημερινή περιοχή της Αγίας Μαρίνας), ώστε με την κίνηση αυτή να κυκλώσει το Νεγροπόντε.

Για την πραγματοποίηση της ιδέας του αποσπάσθηκαν από το σώμα του ναυτικού 46 παλαντάριες (βλ. είδος πλοίου 3^ο μέρος), που το μικρό τους βύθισμα ήταν ιδανικό για ένα έργο σαν αυτό. Αυτές, τοποθετήθηκαν και δέθηκαν η μία δίπλα στην άλλη, δημιουργώντας μια πλωτή γέφυρα μήκους 75 μέτρων, όση δηλαδή ήταν ή απόσταση της στεριάς από το νησί και πλάτους 30 μέτρων.

Πίσω στην καστροπολιτεία, ο λαός συγκεντρώθηκε στην εκκλησιά της Παναγίας (Notre – Dame, σημερινή Αγία Παρασκευή) για να ψάλει το Άβε Μαρία, ώστε η Θεοτόκος να προστατεύσει τα τείχη και τους μαχητές της. Πριν τελειώσει ο εσπερινός, τα νέα μαθεύτηκαν: ο Σουλτάνος ολοκλήρωσε την κατασκευή της «γέφυρας». Μέχρι το βράδυ, το ένα τρίτο του Τούρκικου στρατού, κυρίως το σώμα ιππικού, είχε περάσει απέναντι. Σύμφωνα δε, με τον καλόγερο jοcopo «το πέρασμα διέβηκε ο ίδιος ο μεγάλος Τούρκος, ο μικρότερος γιός του κι’ ο πασάς της Ρωμανίας (Μουράτ πασάς), γιατί ο πασάς της Νατουλίας (Μαχμούτ Πασάς) ήταν γενικός καπετάνιος του στόλου (και είχε φτάσει πριν τρεις μέρες, όπως είδαμε)». Μόλις πάτησαν την Ευβοϊκή γη, συνέχισαν την πορεία τους φτάνοντας ως το λόφο της Καλογραίας (μετέπειτα λόφος Βελή Μπαμπά – σημερινή περιοχή Δεξαμενής Χαλκίδας, όπου τότε βρισκόταν εκεί ένα μοναστήρι της Θεοτόκου). Εκεί έστησαν της σκηνές τους για να διανυκτερεύσουν.

Διαβάστε εδώ το έβδομο μέρος του αφιερώματος στην Άλωση της Χαλκίδας (Η διάταξη του Τουρκικού στρατού και η δύναμη πυρός του. Δείτε τους χάρτες. Που στρατοπέδευσε ο Σουλτάνος και που οι γυναίκες του. Τι κουβαλούσαν μαζί τους).